Tarczyca bajkalska (łac. Scutellaria baicalensis) jest byliną z rodzaju Scutellaria z rodziny wargowych, nazywana jest „bajkaliną”. To roślina o fioletowych kwiatach w kształcie lwiej paszczy. Pochodzi ze wschodniej Rosji, terenów Mongolii i Chin, uprawiana jest w krajach azjatyckich. Preferuje suchy i chłodny, górski klimat.
Surowcem leczniczym są korzenie, z których sporządza się napar. Korzenie po wykopaniu rozdrabnia się je i suszy. Liście są rzadziej używane– napar z nich działa nasennie i uspokajająco. Bajkalinę stosowano w starożytnej medycynie Dalekiego Wschodu.
Bogate źródło antyoksydantów
Związków chemicznych w niej zawartych jest ponad 295. Do najważniejszych należą:
1) związki fenolowe: flawonoidy (bajkalina, bajkaleina, wogonozyd, wogonina, skutelareina, oroksylina, skulkapflawon), glikozydy irydoidowe, diterpeny, glikozydy fenetylowe (fenyloetanoidy);
2) garbniki;
3) kwasy fenolowe;
4) olejki eteryczne;
5) alkaloidy;
6) sterole.
Specyficzne flawony i działanie prozdrowotne
Flawonoidy, przede wszystkim bajkalina oraz pochodne 5-, 6- i 7-trihydroksyflawonu, czyli bajkaleina, wogonina i ich glikozydy, wykazują duże spektrum działania farmakologicznego. Są silnymi antyoksydantami, dzięki wolnym protonom w grupie fenolowej wchodzą w reakcje z wolnymi rodnikami, wiążąc je i unieszkodliwiając. Przeciwutleniające działanie flawonoidów wywołuje działanie przeciwzapalnie. Przewlekłe stany zapalne prowadzą do chorób autoimmunizacyjnych, w których system odpornościowy atakuje komórki własnego organizmu, m.in.: wątroby, trzustki, stawów, mózgu, zastawek serca, skóry czy mięśni. Może to prowadzić do rozwoju wielu schorzeń.
Działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne decyduje więc o pozytywnym wpływie flawonoidów tarczycy bajkalskiej na organizm:
1. Usuwają metale ciężkie;
2. Wykazują właściwości przeciwnowotworowe – bajkalina hamuje rozwój tkanki nowotworowej, a wogonina wywołuje naturalny proces uśmiercania komórek rakowych;
3. Chronią neurony i połączenia nerwowe przed degradacją, zapobiegając m.in.: chorobie Alzheimera, chorobie Parkinsona i stwardnieniu rozsianemu, są pomocne w ich leczeniu;
4. Zapewniają prawidłowe funkcjonowanie mięśni i stawów – ograniczają ryzyko wystąpienia artretyzmu, reumatoidalnego zapalenia stawów i tocznia rumieniowatego oraz wspomagają ich leczenie;
5. Działają ochronnie na komórki wątroby – chronią m.in. przed wirusowym zapalenie wątroby oraz wzmagają wydzielanie żółci;
6. Stymulują układ immunologiczny do walki z chorobotwórczymi drobnoustrojami, tzn. bakteriami, wirusami i grzybami, głównie drożdżakami z rodzaju Candida albicans;
7. Przeciwdziałają alergii – wpływają na lepsze radzenie sobie organizmu z alergenami, przez co bajkalina odgrywa ważną rolę m.in. w terapii astmy: łagodzi przebieg ataków duszności i kaszlu oraz ogranicza częstotliwość ich występowania;
8. Oddziałują pozytywnie na układ krwionośny – obniżają ciśnienie krwi, hamują procesy zwapnienia tętnic, działają przeciwzakrzepowo przez ograniczenie agregacji płytek krwi, wspomagają usuwanie toksyn oraz redukują procesy zapalne w ścianach naczyń krwionośnych – wpływa to na znaczenie tarczycy bajkalskiej w profilaktyce i leczeniu miażdżycy i choroby wieńcowej;
9. Przeciwdziałają stanom zapalnym w układzie pokarmowym – mają zdolność leczenia biegunek wywołanych m.in. infekcją pałeczkami czerwonki bakteryjnej Shigella;
10. Przeciwdziałają cukrzycy;
11. Wpływają pozytywnie na stan zdrowia jamy ustnej – leczą stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej i dziąseł oraz przyzębia przez zwalczanie patogennych grzybów i bakterii atakujących jamę ustną:
• bakterii Staphylococcus mutans wywołujących próchnicę;
• bakterii dyfterytu;
• bakterii Bacterioides melamnogenicus intermediusterii;
• bakterii Staphylococcus aureus (gronkowca złocistego);
• innych bakterii Gram dodatnich;
• grzybów Candida albicans, Rhodotorula rubra i wielu innych gatunków;
12. Znajdują zastosowanie w terapii podrażnień stanów zapalnych skóry (m.in. trądziku);
13. działają uspokajająco, są silnymi adaptogenami (działają przeciwstresowo), co decyduje o ich pozytywnym wpływie na łagodzenie przebiegu nerwicy, pomagają w zasypianiu;
14. działają przeciwdrgawkowo – ograniczają i łagodzą przebieg napadów epilepsji;
15. pochłaniają promieniowanie UVA i UVB, dlatego wyciągi z tej rośliny zawierające flawonoidy tarczycy bajkalskiej stosowane są w naturalnych kremach z filtrami przeciwsłonecznymi.
