Niepozorna roślina o silnym działaniu antybakteryjnym i przeciwkrwotocznym
Krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis L.) to roślina należąca do rodziny różowatych (Rosaceae). Ten gatunek i inne, spokrewnione z nim, m.in. krwiściąg mniejszy i krwiściąg kanadyjski, występują w strefie klimatu umiarkowanego, w: Europie (za wyjątkiem zimnej północy), Ameryce Północnej i Azji. W Polsce krwiściąg występuje na nizinach i w górach. Preferuje suche i nasłonecznione miejsca: zbocza, skały, murawy, wapienie i łąki. Ta bylina dorasta do 1,5 m wysokości, ma złożone, pierzaste liście, prawie nagie łodygi i drobne, ciemnopurpurowe, ciemnoczerwone lub ciemnoróżowe kwiaty zebrane w elipsoidalne kłosy. Obecnie jest mało popularna, jednak w ziołolecznictwie ludowym miała uznane walory zdrowotne. Nazwa „krwiściąg lekarski” odnosi się do właściwości przeciwkrwotocznych i ściągających – roślina wywołuje obkurczanie naczyń krwionośnych, dzięki czemu hamuje krwawienia zewnętrzne i wewnętrzne (sanguis – krew, sorbeo – wciągać w siebie, wchłonąć). Surowcem zielarskim jest wysuszony korzeń oraz ziele. Świeże korzenie pozyskuje się wczesną wiosną lub latem, wtedy zawiera najwięcej substancji bioaktywnych. Liście są jadalne, mogą więc stanowić zdrowy dodatek do różnego rodzaju sałatek i zup oraz składnik suszonych mieszanek ziołowych używanych do przyprawiania potraw.
Skład chemiczny i właściwości lecznicze
Za liczne właściwości prozdrowotne krwiściągu odpowiadają zawarte w korzeniu substancje czynne biologicznie:
- garbniki: gallokatechiny i katechiny (9–17%);
- należące do glikozydów saponiny triterpenowe (4%), głównie sanguisorbin i sanguisorbicenin;
- triterpeny – kwas ursolowy;
- fenolokwasy: galusowy, katechowy, taninowy;
- flawonoidy: rutyna, kempferol;
- fitosterole;
- fitoncydy;
- witaminy: C i K.
Ziele zawiera: mniejsze ilości garbników, glikozydy cyjanidyny, kwercetynę, substancje gorzkie, olejki eteryczne, cukry i witaminę C.
Związki te decydują o wielu możliwościach zastosowania krwiściągu w ziołolecznictwie. Działa on nie tylko przeciwkrwotocznie, ale przede wszystkim silnie bakteriobójczo i antyseptycznie, co wspomaga leczenie infekcji. Roślina znana była początkowo w chińskiej medycynie ludowej; w Europie rozpowszechniona została dopiero w średniowieczu.
Jakie ma działanie?
- działa przeciwkrwotocznie, obkurczając naczynia krwionośne, może więc być pomocny w leczeniu: zbyt obfitych miesiączek, żylaków i owrzodzeń żylakowych, hemoroidów, krwiomoczu, krwotoków z nosa, krwotoków macicznych oraz w pielęgnacji skóry naczyniowej, ze skłonnością do powstawania tzw. pajączków – pękających naczyń włosowatych skórnych;
- wspomaga gojenie ran i owrzodzeń na skórze i błonach śluzowych;
- leczy zapalenia i nieżyty żołądka i jelit, brodawczaki jelita grubego, zespół jelita drażliwego, stany zapalne odbytu oraz zaburzenia trawienia, biegunki i wzdęcia;
- zmniejsza obrzęki i stany zapalne: powiek, spojówek, naczyniówki, gałek ocznych i gruczołów łzowych (ogranicza nadmierne łzawienie);
- działa ściągająco przy wysiękach ropnych;
- łagodzi stany zapalne skóry i dróg rodnych (upławy, infekcje, nadżerki, wypryski);
- ogranicza pocenie się i leczy wyprysk potnicowy;
- jest pomocny w leczeniu stanów zapalnych jamy ustnej (dziąseł i przyzębia, języka) i gardła oraz infekcji górnych dróg oddechowych, gdzie zwiększając wydzielanie śluzu, ułatwia odkrztuszanie;
- działa moczopędnie;
- zmniejsza wydzielanie łoju, zalecany jest więc w pielęgnacji włosów przetłuszczających się oraz w leczeniu łojotoku i łupieżu łojotokowego; a także przy trądziku pospolitym i różowatym, łojotokowym zapaleniu skóry, opryszczce, wypryskach i pokrzywce;
- stosuje się w leczeniu czerwonki bakteryjnej i pierwotniakowej;
- zwalcza bakterie gronkowca złocistego odpowiedzialne za infekcje dróg oddechowych, choroby skórne, zakażenia układu kostnego, ropnie narządowe i zapalenia: płuc, mięśnia sercowego, żył i opon mózgowych.
Lecznicze preparaty
Krwiściąg lekarski dostępny jest w formie suszonego, często sproszkowanego ziela, kłącza i korzenia do sporządzania naparów i odwarów, nalewek, świeżego soku czy ziołomiodu. Wszystkie te preparaty można sporządzić samodzielnie po zebraniu świeżych korzeni lub ziela.
