Charakterystyka
Żylaki kończyn dolnych to nadmiernie rozszerzone (o średnicy powyżej 3 mm) i wydłużone kręte żyły tworzące widoczne i wyczuwalne przez skórę uwypuklenia. Stanowią one nie tylko problemem estetyczny, ale także medyczny. Żylaki są jednym z objawów przewlekłej niewydolności żylnej i, według badań przeprowadzonych w Polsce, Francji i Niemczech, występują one u 32,4–51,3% kobiet i 27,8–30,2% mężczyzn.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Żylaki najczęściej zlokalizowane są na podudziu i obejmują żyłę odpiszczelową dużą, żyłę odstrzałkową oraz przednie naczynia żyły odpiszczelowej. Mechanizm ich powstawania nie jest do końca wyjaśniony. Sugeruje się, że może to być skutek niewydolności zastawek żylnych, która powoduje cofanie się krwi z żył głębokich do powierzchniowych, a w konsekwencji – rozwój nadciśnienia żylnego i poszerzenie żył. Istnieje również hipoteza, że żylaki mogą być wynikiem zmian strukturalnych w naczyniach. Ryzyko rozwoju żylaków wzrasta z wiekiem. Na niewydolność żylną szczególnie narażone są osoby pracujące w pozycji siedzącej lub stojącej. Rodzinne występowanie żylaków może świadczyć o genetycznych skłonnościach. Do innych czynników ryzyka zalicza się: płeć żeńską, otyłość, nadwagę, spożywanie wysoko przetworzonych, ubogich w błonnik produktów, noszenie niewłaściwie dobranej, uciskającej odzieży, zespół pozakrzepowy, zmiany hormonalne (np. związane z ciążą).
Objawy niewydolności żylnej
W przebiegu przewlekłej niewydolności żylnej obserwuje się nie tylko charakterystyczne zmiany w wyglądzie żył powierzchniowych, ale również bóle kończyn, uczucie ciężkości nóg, skurcze mięśni łydek, obrzęki, parestezje. Często występują zmiany skórne, w postaci owrzodzeń, wyprysków i przebarwień. Konsekwencją przewlekłej niewydolności żylnej jest zwiększenie przepuszczalności włośniczek i wzrost lepkości krwi. W takich warunkach dochodzi do uszkodzenia tkanek, narastania obrzęków i powstawania zakrzepów.
Substancje naturalne w profilaktyce i leczeniu żylaków
W profilaktyce i leczeniu żylaków szerokie zastosowanie mają preparaty pochodzenia roślinnego. Najczęściej są to bioflawonoidy, m.in.: diosmina, hesperydyna, rutyna, trokserutyna, okserutyna. Związki te usprawniają mikrokrążenie, zmniejszają przepuszczalność naczyń krwionośnych i zwiększają ich napięcie. Źródłem rutyny mogą być m.in.: fiołek trójbarwny, ruta, gryka, bez czarny, głóg. Hesperydyna znajduje się np. w mięcie pieprzowej i pomarańczach. Dobroczynne właściwości wykazują również saponiny, np. ruskogenina występująca w ruszczyku. Substancje te zmniejszają obrzęki, ograniczają stany zapalne, poprawiają przepływ krwi.
Jedną z najpopularniejszych roślin stosowanych w terapii niewydolności żylnej jest kasztanowiec. Jego nasiona zawierają beta-escynę działającą przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo, wzmacniającą naczynia krwionośne. Oprócz wyciągu z nasion można stosować też korę kasztanowca. Zawiera ona kumaryny (m.in. eskulinę) ograniczające zastoje żylne, poprawiające odżywienie tkanek i zwiększające elastyczność naczyń krwionośnych.
Aby zapobiegać żylakom warto włączyć do diety produkty bogate w witaminy C i E – odpowiedzialne za stan naczyń włosowatych. Wskazane jest ponadto stosowanie soków warzywnych, naparów z lipy i brzozy.
