On:
list W: Medycyna naturalna person Dodane przez:

Rodzaje cholesterolu i jego rola w organizmie

Jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu i niezwykle istotna jest proporcja między cholesterolem HDL i LDL.

"Dobry" i "zły" cholesterol i ich wpływ na układ sercowo-naczyniowy

Cholesterol jest związkiem organicznym, alkoholem steroidowym należącym do grupy steroli. Są dwa rodzaje cholesterolu:

  • endogenny, czyli produkowany przez organizm człowieka; syntezowany jest przez wszystkie komórki organizmu, jednak w większości wytwarzany jest w: wątrobie (85%), jelitach (8–9%) i skórze (5%);
  • egzogennydostarczany z pożywieniem; jego źródłem są produkty pochodzenia zwierzęcego: mięso, jaja oraz w mniejszym stopniu mleko i jego przetwory; najwięcej cholesterolu zawierają: żółtko jaja kurzego, wątróbka (drobiowa, cielęca, wieprzowa, wołowa), mięso (udziec barani, udziec cielęcy, szynka wieprzowa, pieczeń wołowa) oraz śmietana i pełnotłuste sery.

Ta substancja tłuszczowa, jak większość lipidów, nie rozpuszcza się w wodzie ani w krwi. Z tego względu w ustroju transportowana jest w cząsteczkach zbudowanych z białek i tłuszczów, czyli w tzw. lipoproteinach. W zależności od rodzaju lipoprotein wyróżnia się:

  • chylomikrony;
  • lipoproteiny o bardzo małej gestości VLDL (Very Low Density Lipoproteins);
  • lipoproteiny o pośredniej gęstości IDL (Intermediate Density Lipoproteins)
  • lipoproteiny o małej gęstości: LDL (Low Density Lipoproteins), czyli tzw. zły cholesterol;
  • lipoproteiny o dużej gęstości: HDL (High Density Lipoproteins), tzw. dobry cholesterol.

Nośnikami cholesterolu są przede wszystkim frakcje LDL i HDL.

Ważne funkcje

Cholesterol jest ważnym prekursorem wytwarzania innych, istotnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu substancji: witaminy D3, kwasów żółciowych – niezbędnych do trawienia tłuszczów; hormonów sterydowych (kortykosteronu i kortyzolu), hormonów kory nadnerczy (glikokortykoidów i mineralokortykoidów), męskich hormonów płciowych (androgenów), czyli testosteronu i aldosteronu oraz żeńskich hormonów płciowych (estrogenów), czyli estronu, estradiolu i gestagenów (w tym progesteronu). Cholesterol warunkuje aktywność receptorów i enzymów. Ponadto stanowi budulec błon komórkowych, jako substancja lipidowa odpowiada za ich płynność. Jest elementem otoczki mielinowej neuronów (optymalna ilość cholesterolu powinna w niej wynosić 5%), warunkuje prawidłowe przekazywanie sygnałów nerwowych oraz właściwe funkcjonowanie mózgu i całego układu nerwowego.

"Zły" cholesterol LDL

Lipoproteiny LDL transportują cholesterol z wątroby naczyniami krwionośnymi do poszczególnych komórek i narządów (głównie do nerek, mięśni i kory nadnerczy). Frakcja ta zawiera najwięcej cholesterolu ze wszystkich lipoprotein. Nadmiar LDL w ustroju może prowadzić do odkładania się cholesterolu w naczyniach krwionośnych w postaci tzw. blaszek miażdżycowych, które powodują usztywnianie i zwężanie tętnic. Jeżeli blaszka miażdżycowa zwęża światło tętnicy o co najmniej 50% lub co gorsza pęka, tworzy się zator prowadzący do całkowitego zamknięcia światła naczynia krwionośnego. Choroba ta nazywa się miażdżycą i może prowadzić do groźnych powikłań:

  • nadciśnienia tętniczego;
  • choroby wieńcowej;
  • choroby niedokrwiennej serca;
  • zawału serca;
  • niedokrwienia mózgu lub jego udaru;
  • niewydolności nerek – gdy blaszki miażdżycowe odkładają się w naczyniach doprowadzających krew do tych narządów;
  • zaburzeń erekcji i płodności;
  • niedokrwienia siatkówki oka, w wyniku oderwania się blaszki miażdżycowej od ściany naczynia i dotarcia do siatkówki – prowadzi to do osłabienia wzroku, ubytków w polu widzenia lub nawet utraty wzroku;
  • głuchoty;
  • choroby Alzheimera – zbyt duża ilość cholesterolu przyspiesza tworzenie się amyloidowych złogów w mózgu, co prowadzi do degeneracji jego tkanki;
  • niedokrwienia kończyn dolnych (miażdżycy zarostowej kończyn dolnych) objawiającego się mrowieniem, uczuciem zimna i bólem nóg; w zaawansowanym stadium może dojść do powstania tzw. zgorzeli, czyli martwicy tkanek.

Najwięcej cholesterolu odkłada się w tętnicach wieńcowych i szyjnych.

"Dobry" cholesterol HDL

Zawartość białka w cząsteczce HDL jest duża – przekracza 50% jej masy – dlatego duża jest jej gęstość. HDL ma zdolność wiązania i odwrotnego transportu "złego" cholesterolu (LDL): ze ściany naczynia krwionośnego do wątroby, gdzie zostaje on metabolizowany, magazynowany lub wydalony z żółcią – to właśnie stanowi o „dobroci” tego cholesterolu. Słowem -HDL pełni funkcję przeciwmiażdżycową, chroni układ sercowo-naczyniowy przed powstawaniem zatorów w naczyniach krwionośnych; ponadto pełni też funkcję antyoksydacyjną i przeciwzapalną.

Jak zmniejszyć poziom LDL w organizmie

Głównym czynnikiem warunkującym optymalny poziom cholesterolu w organizmie, a tym samym prawidłowe funkcjonowanie układu krążenia  jest codzienna aktywność fizyczna, szczególnie na świeżym powietrzu, oraz umiejętność radzenia sobie w sytuacjach stresujących, czyli wyciszenie i relaksacja.  Równie duże znaczenie ma dobrze zbilansowana dieta. Należy ograniczyć dostarczanie organizmowi nasyconych kwasów tłuszczowych oraz pokarmów zawierających duże ilości cholesterolu. Należą do nich przede wszystkim produkty pochodzenia zwierzęcego, czyli tłuste mięso i przetwory oraz nabiał o wysokiej zawartości tłuszczu (śmietany, tłuste sery). Unikać należy również żywności wysokoprzetworzonej, gdyż oprócz szkodliwych dodatków (konserwantów, wzmacniaczy smaku i zapachu, barwników i spulchniaczy) zawiera ona często dużo cukru i tłuszczu, i to zarówno zwierzęcego, jak i utwardzonych tłuszczów roślinnych typu trans. Do codziennego jadłospisu należy natomiast włączyć odpowiednią ilość warzyw i owoców obfitujących w witaminy i sole mineralne; zbożowe produkty pełnoziarniste (z orkiszu, prosa, owsa, ryżu, żyta, gryki), czyli: płatki, kasze, makarony, mąki, oraz nasiona: pestki dyni, słonecznika, różnego rodzaju kiełki, i orzechy: laskowe, włoskie, makadamia, brazylijskie, migdały. Zawierają one błonnik pokarmowy wspomagający metabolizm. Niemniej istotne jest spożycie zdrowych tłuszczów zawierających niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), znaleźć je można w nierafinowanych, tłoczonych na zimno olejach roślinnych: rzepakowym, lnianym, z czarnuszki, sezamowym, kukurydzianym, kokosowym, oliwe i innych.

Zbyt wysoki poziom cholesterolu

Podwyższony poziom cholesterolu jest wynikiem wielu czynników: złego stylu życia, czyli ograniczonej aktywności fizycznej w połączeniu z nieprawidłową dietą; uwarunkowań genetycznych, chorób przewlekłych, np.: cukrzycy, chorób sercowo-naczyniowych, chorób zapalnych, chorób nerek, czy nałogów, np. picia alkoholu lub dużych ilości mocnej kawy i herbaty, palenia papierosów. Poziom cholesterolu można oznaczyć za pomocą tzw. lipidogramu. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości zawsze zaleca się zmianę diety i ogólnego stylu życia, a w razie konieczności stosuje się leczenie. Dostępna jest też żywność (margaryny, jogurty) wzbogacana w stanole roślinne – cząsteczki o budowie podobnej do cholesterolu – które wyłapują cholesterol w przewodzie pokarmowym i nie dopuszczają do jego przejścia do krwioobiegu. Istnieją suplementy diety pomagające obniżyć poziom cholesterolu: preparaty z wyciągiem z karczochów, fitoestrogeny sojowe, beta-sitosterole i fitosterole z dyni.


Bibliografia

Ożarowski A., Cholesterol – podstawowy metabolit wątroby, Portal Farmaceutyczno-Medyczny, online: https://www.pfm.pl/baza_chorob/choroby-ukladu-pokarmowego/ii--cholesterol-8211-podstawowy-metabolit-watroby/1118 [dostęp 8.02.2019]

Wnęk D., Cholesterol, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów 13.04.2016, online: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/117035,cholesterol [dostęp 8.02.2019]

Kopeć G., Co to jest cholesterol ?, 12.04.2016, Medycyna Praktyczna, online: https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62068,co-to-jest-cholesterol [dostęp 8.02.2019]

Banach J., Sinkiewicz W., Cholesterol HDL – przyjaciel, czy wróg ?, kardiologia Polska 2013, vol. 71, nr 3, s. 290-294


Niedziela Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota January February March April May June July August September October November December

New Account Register

Already have an account?
Log in instead Lub Reset password