Aromaterapia – wpływ na organizm
Olejków eterycznych używa się do leczenia schorzeń narządów wewnętrznych oraz chorób i problemów skórnych.
Aromaterapia jest naturalną, niekonwencjonalną metodą leczenia różnych dolegliwości. Po raz pierwszy użył jej chirurg wojskowy dr. Jean Valnet, który zastosował kojące właściwości olejków do poprawiania stanu rannych żołnierzy. W aromaterapii używa się roślinnych olejków eterycznych do wdychania bądź wmasowania w skórę – w ten sposób dostają się do organizmu substancje bioaktywne w nich zawarte.
Już 5000 lat temu w na Wschodzie (Chiny, Indie, Egipt), ale także w Grecji i Rzymie funkcjonowały destylarnie olejków eterycznych. Stosowano je głównie w celach kosmetycznych, ale i leczniczych, np. do masażu i kąpieli. Miały duże znaczenie przy obrządkach religijnych, były też synonimem zamożności.
Pochodzenie i zastosowanie
Olejki eteryczne są pozyskiwane z wszystkich części roślin: łodyg, korzeni, liści, kwiatów, nasion, żywicy, owoców. Zawierają lotne związki aromatyczne i wiele substancji prozdrowotnych.
Pozyskuje się je w różnych procesach technologicznych:
1) tłoczenie (wyciskania) przy użyciu urządzeń mechanicznych – głównie olejki cytrusowe;
2) destylacja z parą wodną;
3) ekstrakcja z rozpuszczalnikami chemicznymi.
W aromaterapii używa się olejków eterycznych do leczenia schorzeń narządów wewnętrznych, chorób i problemów skórnych oraz dolegliwości psychologicznych. Terapia może odbywać się kilkoma sposobami.
1. Masaż aromaterapeutyczny – jest to masowanie całego ciała lub tych miejsc, w których odczuwany jest dyskomfort czy nawet poważniejsze dolegliwości. Kilka kropel olejku eterycznego dodaje się zazwyczaj do oliwy lub innego odżywczego oleju roślinnego. Lecznicze związki dostają się do organizmu przez skórę oraz drogi oddechowe – chory wdycha opary. Olejki można dodawać do kremów, balsamów, toników i maseczek do pielęgnacji skóry. Często stosuje się też kompresy (na łojotok, łupież, łysienie, potówki czy w celu likwidacji zmarszczek), zimne okłady (na zwichnięcia, skręcenia, obrzęki oraz bóle głowy), gorące okłady (na bóle mięśniowe, nerwobóle, zapalenie pęcherza i podrażnienia skóry). Ten rodzaj masażu zazwyczaj ma na celu leczenie chorób i problemów skórnych, ale ze względu na wdychanie aromatu może również przynieść korzyści w leczeniu schorzeń wewnętrznych czy problemów psychologicznych (masaż odpręża, zmniejsza ból i napięcie mięśniowe oraz zwiększa wydzielanie endorfin – hormonów szczęścia).
2. Inhalacje aromaterapeutyczne – olejki eteryczne wymieszane z wodą podgrzewa się w specjalnej lampce, tzw. kominku aromaterapeutycznym. Opary wypełniają swoim zapachem całe pomieszczenie i w ten sposób są wdychane. Inhalacje są pomocne przy radzeniu sobie z chorobami narządów i układów wewnętrznych oraz przy problemach psychologicznych.
3. Kąpiele aromaterapeutyczne to dodanie kilku kropli jednego lub kilku olejków do ciepłej kąpieli. Ma to działanie odprężające, łagodzące problemy natury psychologicznej, np. stres, zmęczenie, bezsenność; jest pomocne w leczeniu schorzeń skórnych, np.: trądziku, nadmiernej potliwości, przesuszenia naskórka, pękających naczyń krwionośnych, cellulicie, oraz bólów mięśniowych czy infekcji dróg oddechowych.
Wybór odpowiedniego olejku
Każda z roślinnych esencji ma inny zapach i właściwości. Olejek eteryczny dobiera się zależnie od rodzaju dolegliwości, oczekiwanego wpływu na psychikę i indywidualnych upodobań. Olejków jest naprawdę dużo, wszystkie znają jedynie profesjonalni aromaterapeuci lub pasjonaci. Przedstawiamy tylko niektóre wraz z ich działaniem.
1. Olejek miętowy otrzymywany jest z liści mięty pieprzowej. Działa orzeźwiająco, odświeżająco i odprężająco. Łagodzi dolegliwości układu trawiennego (niestrawność, mdłości, wzdęcia), gdyż działa rozkurczowo na mięśnie żołądka i jelit. Polecany jest też przy infekcjach górnych dróg oddechowych – udrażnia kanały nosowe i zatoki. Oczyszcza skórę, zwalcza trądzik, łagodzi bóle głowy (również migrenowe) i reguluje cykl menstruacyjny. Działa stymulująco, dlatego polecany jest przy zmęczeniu.
2. Olejek lawendowy otrzymywany jest z kwiatów lawendy lekarskiej. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwpasożytnicze. Pomocny jest w walce z alergiami. Ze względu na właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne zalecany jest przy miażdżycy, infekcjach dróg moczowych, bólach mięśni i stawów, zapaleniach jamy ustnej. Przyspiesza też gojenie się zadrapań, ran i oparzeń oraz znajduje zastosowanie przy trądziku i grzybicach skóry. Pozwala zrelaksować się, uspokoić i rozluźnić, przez co polecany jest w stanach lękowych i depresji.
3. Olejek rozmarynowy pozyskiwany jest z liści i gałązek rozmarynu. Działa antyseptycznie, antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Pobudza pracę serca, stymuluje krążenie krwi i reguluje ciśnienie. Ma właściwości przeciwbólowe, leczy schorzenia skóry oraz infekcje dróg oddechowych. Poprawia pamięć i koncentrację (wykazuje cechy pobudzające względem centralnego układu nerwowego) i rozgrzewające.
4. Olejek z drzewa herbacianego otrzymuje się z liści drzewa herbacianego. Jest jednym z olejków o bardzo silnym działaniu antybakteryjnym, przeciwwirusowym i przeciwgrzybiczym. Jest pomocny przy bardzo wielu dolegliwościach i zyskał miano cudownego olejku. Można go zastosować przy: infekcjach gardła i dróg oddechowych, katarze, bólu gardła, grypie, aftach, zapaleniu ucha środkowego, zapaleniu spojówek, grzybicy stóp i paznokci, brodawkach, kurzajkach, trądziku, opryszczce, łojotoku, łupieżu, dolegliwościach pokarmowych i wszelkiego rodzaju zakażeniach. Olejek ten odświeża i orzeźwia.
5. Olejek goździkowy wytwarzany jest z pączków kwiatowych wiecznie zielonego drzewa goździkowca. Ze względu na działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze i przeciwgrzybicze używany jest w leczeniu skóry (rany, skaleczenia, grzybice, trądzik, świerzb). Pomaga zachować higienę jamy ustnej (odświeża oddech, niszczy bakterie, a nawet leczy próchnicę i łagodzi ból zębów). Poprawia metabolizm i pobudza krążenie krwi. Jest też afrodyzjakiem oraz leczy bezsenność i odświeża umysł przez stymulację układu nerwowego.
Poszczególne olejki można mieszać ze sobą, co wzmaga działanie lecznicze. Odpowiednio dobrane połączenie nie tylko pomoże przy różnego rodzaju dolegliwościach, ale również pozytywnie wpłynie na psychikę, poprawi nastrój.
Do masażu, kąpieli czy inhalacji zawsze używa się niewielkich ilości olejku eterycznego, zaledwie kilka kropli, i to zawsze rozcieńczonego w wodzie lub wysokiej jakości oleju roślinnym, najczęściej w oliwie, oleju kokosowym, oleju migdałowym. Przed zastosowaniem konkretnej esencji dobrze jest wykonać test uczuleniowy na skórze (wetrzeć niewielką jego ilość np. za uchem lub w innym delikatnym miejscu), aby mieć pewność, że dany olejek nie spowoduje uczulenia.
Ważne jest, aby olejki eteryczne były dobrej jakości, gdyż tylko takie wykazują właściwości lecznicze. Ich produkcja jest dosyć kosztowna, ze względu na spore trudności w pozyskaniu surowca i dużą jego ilość potrzebną do produkcji niewielkiej ilości esencji, np. do wyprodukowania 1 kg olejku jaśminowego potrzeba aż 10 mln ręcznie zebranych o świcie kwiatów. Wpływa to na cenę olejków. W handlu łatwo znaleźć podróbki wytworzone chemicznie, które nie mają żadnych właściwości terapeutycznych, a jedynie podobny do prawdziwego olejku zapach.
Warto zwrócić uwagę na to, aby olejek eteryczny pochodził z upraw, w których nie stosuje się pestycydów oraz aby był to produkt czysty, zawierający 100% olejku z rośliny. Przed zastosowaniem któregokolwiek olejku należy szczegółowo zapoznać się z jego działaniem na organizm, gdyż istnieją także przeciwwskazania do stosowania konkretnego rodzaju olejku. Na przykład rozmarynu, szałwii i tymianku nie można używać przy wysokim ciśnieniu tętniczym, olejku geraniowego – przy doustnej antykoncepcji, a ciąża wyklucza możliwość skorzystania z olejków: arcydzięglowego, tymiankowego, melisowego, mięty pieprzowej, jałowcowego, cyprysowego, hyzopowego, lawendowego, majerankowego, różanego, rumiankowego i z kopru włoskiego. Olejki cytrusowe z kolei zwiększają wrażliwość na słońce, nie należy więc sięgać po nie przed opalaniem.
Stosowana z rozwagą aromaterapia pozwoli w pełni skorzystać ze znanego od tysięcy lat prozdrowotnego działania olejków eterycznych.
Bibliografia
Jakimowicz-Klein B., Aromaterapia. Pytania i odpowiedzi, Wrocław 2007
Aromaterapia, http://pg.gda.pl/info/mech/katedra/imis/wp-content/blogs.dir/49/files/2013/03/AROMATERAPIA.pdf, dostęp [7.03.2018]
W tej samej kategorii