Chondroityna jest organicznym związkiem chemicznym należącym do grupy glikozaminoglikanów (GAG) – mukopolisacharydów zawierających w łańcuchu naprzemiennie: grupę aminocukrową (N-acetylogalaktozaminę) i resztę kwasu glukuronowego, budowę uzupełnia grupa siarczanowa. Chondroityna produkowana jest przez organizm, występuje w chrząstce stawowej w postaci siarczanu (siarczan chondroityny). Umiejscowiona jest w płynie synowialnym, czyli cieczy opływającej chrząstki stawowe. Ma lepką konsystencję, półprzezroczysty nieco żółtawy kolor, wygląda podobnie do białka jaja kurzego (łac. synovia – jak jajo). Jej zadaniem jest niwelowanie tarcia między stykającymi się ruchomymi częściami stawów, odpowiada również za elastyczność tkanki stawowej i stymuluje produkcję cieczy mazistej. Aby należycie spełniała swoją rolę, potrzebne jest odpowiednie stężenie soli i minerałów w mazi stawowej, ponieważ komórki chrząstki odżywiane są właśnie za pomocą cieczy synowialnej (w tkance chrzęstnej nie ma naczyń krwionośnych). Odbywa się to przez ucisk miękkiej, gąbczastej chrząstki podczas ruchu stawu – płyn maziowy przenika wtedy do niej, dostarczając potrzebnych składników odżywczych.
Ruch – podstawa zdrowych stawów
Regularne ćwiczenia i duża dawka ruchu potrzebne są nie tylko dla zachowania dobrej kondycji. Jest to niezbędne do zachowania sprawności stawów. W razie braku ruchu płyn synowialny zmienia postać na galaretowatą, podczas aktywności fizycznej natomiast ma konsystencję płynną o znacznie większej objętości. Pozwala to na dużo lepsze odżywienie chrząstki stawowej, przez co zapobiega urazom i zużywaniu się jej, niweluje ból z tym związany. Dzięki regularnym ćwiczeniom chondroityna przenika do chrząstki stawowej, gdzie inicjuje produkcję proteoglikanów – związków umożliwiających zatrzymanie większej objętości cieczy maziowej w gąbczastej strukturze chrząstki. Dzięki nawodnieniu struktura ta staje się dużo bardziej miękka i elastyczna.
Artroza – choroba zwyrodnieniowa stawów
Z wiekiem zawartość chondroityny w płynie synowialnym spada. Jest to przyczyną dolegliwości bólowych wywołanych twardnieniem niewystarczająco nawodnionej chrząstki stawowej. Jeżeli pojawia się dodatkowy czynnik, np. niewystarczająca ilość ruchu związana z pracą siedzącą, czy brakiem aktywności fizycznej (ćwiczenia, sport) , może dojść do choroby zwyrodnieniowej stawów (artrozy), w przebiegu której chrząstka ulega degradacji. Choroba zwyrodnieniowa objawia się m.in. nasileniem bólu. Niszczenie komórek chrząstki przyspiesza działanie hialuronidazy.
Pokarmowe źródła chondroityny
Ponieważ chondroityna jest produkowana przez organizm, to nie ma konieczności codziennego dostarczania jej osobom zdrowym i aktywnym. Podawanie większych jej ilości jest jednak niezbędne u osób starszych cierpiących na artrozę oraz u sportowców, którzy są bardziej narażeni na kontuzje i szybsze zużywanie się chrząstki stawowej. Są tylko dwa naturalne jej źródła – w chrząstce wołowej i rekiniej, trudno więc podawać ją w wystarczającej ilości. W tym wypadku pomocne mogą się okazać suplementy diety, które zazwyczaj oprócz chondroityny zawierają glukozaminę i witaminę C.
Idealny duet i zgrane trio
Glukozamina jest aminocukrem (pochodną glukozy), również jest składnikiem budulcowym chrząstek stawowych. Preparaty mające zapobiegać stanom zapalnym stawów zawierają zazwyczaj i chondroitynę, i glukozaminę. To połączenie substancji inicjuje syntezę proteoglikanów i nie tylko zapobiega chorobie zwyrodnieniowej stawów, ale również wyraźnie spowalnia jej progresję oraz zmniejsza uciążliwy ból. Chondroityna ponadto wspomaga proces odbudowywania chrząstki stawowej oraz blokuje aktywność hialuronidazy. Przeprowadzono wiele badań mających potwierdzić pozytywny wpływ tych dwóch związków na stan stawów. Okazało się jednak, że w bardzo zaawansowanym stadium choroby korzyści z suplementacji chondroityny i glukozaminy nie są tak duże, jak w stadium umiarkowanym. Najlepszy efekt jest więc obserwowany w grupie osób ze średnim postępem artrozy, w początkach choroby lub jako środek zapobiegawczy. Warto nadmienić, że tylko jeden rodzaj glukozaminy, a mianowicie krystaliczny siarczan glukozaminy, będzie w stanie pomóc przy zwyrodnieniowym zapaleniu stawów. Chondroityna łączona jest również z witaminą C, które razem zwiększają produkcję kolagenu (podstawowego białka budulcowego ścięgien, odpowiedzialnego m.in. za ich elastyczność). Idealnym rozwiązaniem są więc preparaty zawierające wszystkie trzy substancje: chondroitynę, glukozaminę i witaminę C, stanowią bowiem bardzo skuteczną ochronę i profilaktykę stanów zapalnych stawów.
Zalecane dawki
Dzienna dawka chondroityny powinna wynosić od 0,5 do 4 g zależnie od stopnia nasilenia dolegliwości. Najlepiej, aby rozdzielić tę ilość na kilka mniejszych dawek. Pozytywne efekty działania suplementu można odczuć po ok. 2–8 tygodni.
