Anemia – objawy, diagnostyka, dieta i leczenie
Wczesne rozpoznanie symptomów anemii i prawidłowe postępowanie mogą ustrzec przed groźnymi dla zdrowia skutkami.
Tlen jest niezbędny do życia, a jego niezachwiana dystrybucja w organizmie warunkuje prawidłowe działanie wszystkich tkanek i narządów. Transport życiodajnego gazu wykonują erytrocyty – czerwone krwinki, które odwracalnie wiążą cząsteczki tlenu z hemoglobiną.
Stan, w którym stwierdza się zbyt małą ilość czerwonych krwinek bądź obniżoną zawartość hemoglobiny, to niedokrwistość, pospolicie nazywana anemią. Wczesne rozpoznanie jej symptomów i prawidłowe postępowanie mogą ustrzec przed groźnymi dla zdrowia skutkami.
Pierwsze objawy niedokrwistości często bywają lekceważone. Szczególną ostrożność powinno budzić nagłe wystąpienie ogólnego osłabienia, poczucie ciągłego zmęczenia, kłopoty z koncentracją i wahania nastroju. Anemia może objawiać się także bladością i pogorszeniem kondycji skóry, paznokci i włosów. Jednym z istotniejszych symptomów niedokrwistości jest obniżenie kondycji fizycznej. W razie wystąpienia jednego lub kilku z wyżej wymienionych symptomów warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym, gdyż nieleczona anemia stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia serca, znacząco zmniejsza wydolność fizyczną, osłabia działanie układu odpornościowego oraz obniża sprawność mózgu.
Podstawowym badaniem zlecanym przez lekarzy w ramach diagnostyki anemii jest morfologia krwi. Parametry szczególnie istotne do rozpoznawania niedokrwistości to: liczba erytrocytów, zawartość hemoglobiny oraz hematokryt – stosunek objętości erytrocytów do objętości całej krwi.
| Parametr | Norma dla kobiet | Norma dla mężczyzn |
| erytrocyty (RBC) | 3,9–5,6 M/µl | 4,5–6,5 M/µl |
| hemoglobina (Hb) | 12–16 g/dl | 13–18 g/dl |
| hematokryt (HCT) | 37–47% | 40–51% |
W razie stwierdzenia nieprawidłowych wartości wymienionych parametrów, lekarz powinien zlecić bardziej szczegółowe badania, aby ustalić przyczynę niedokrwistości. Etiologia anemii może być bardzo zróżnicowana, dlatego szczególnie istotna jest dalsza wnikliwa diagnostyka prowadząca do ustalenia pierwotnej przyczyny choroby. Do obniżenia liczby lub jakości czerwonych krwinek może dojść przez masywną utratę krwi, zaburzenia erytropoezy bądź skrócenie długości życia erytrocytów.
Wśród najczęstszych czynników wywołujących niedokrwistość wyróżnia się:
- niedobory żywieniowe: żelazo, kwas foliowy, witamina B12,
- krwotoki, w tym obfite krwawienia miesięczne,
- wady wrodzone,
- leki, p..: antybiotyki, cytostatyki, leki antyarytmiczne, niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Należy mieć na uwadze to, że niedokrwistość może być jednym z objawów chorób przewlekłych, takich jak nowotwory, toczeń układowy czy AIDS.
Kluczem do skutecznego leczenia anemii jest działanie przyczynowe. Po ustaleniu czynnika wywołującego chorobę lekarz dobiera stosowne leczenie.
Szacuje się, że za ponad 80% przypadków niedokrwistości odpowiedzialny jest niedobór żelaza. W anemii niedoborowej niezwykle istotna jest dobrze dobrana dieta, zawierająca zwiększone ilości żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12. Wśród pokarmów z dużą ilością żelaza przodują mięsa – najwięcej tego mikroelementu jest w: wątrobie wieprzowej, cielęcej i drobiowej, kaszance, kabanosach czy pasztetach. Do roślinnych źródeł żelaza zalicza się: kakao, tofu, suszone owoce, otręby pszenne, pestki dyni i słonecznika. Warto do posiłków włączyć grzyby shitake, które cechują się szczególnie dużą zawartością witamin z grupy B, żelaza i miedzi.
Podczas komponowania diety anemicy powinni mieć na uwadze, że witamina C znacząco zwiększa wchłanianie żelaza – warto więc do jadłospisu włączyć zieloną pietruszkę, cytryny, liście moringi czy pigwę. Przeciwstawnie działa kwas fitynowy obecny w: płatkach owsianych, orzechach czy migdałach – te produkty powinny znajdować się pomiędzy posiłkami bogatymi w żelazo, aby nie osłabiać jego przyswajania.
Bibliografia
Johnson-Wimbley T.D., Graham D.Y. Diagnosis and management of iron deficiency anemia in the 21st century. Therap Adv Gastroenterol. 2011; 4(3): 177–184, online.
Uba Nwose E. Prevalence of Anemia and Risk of Adverse Bleeding Effect of Drugs: Implication for Therapy. Anemia 2012; 2012: 795439, online.
W tej samej kategorii