Nerki są częścią układu moczowo-płciowego. Mają kształt ziarna fasoli, intensywny brązowo-czerwony kolor (ze względu na krew, którą stale filtrują. Produkują mocz (płyn zawierający niepotrzebne i szkodliwe produkty przemiany materii), warunkują homeostazę (równowagę kwasowo-zasadową i wodno-elektrolitową ustroju, jednakową objętość krwi i płynu pozakomórkowego, jednakowe ciśnienie osmotyczne osocza i tegoż płynu, i takie samo stężenie jonów wodorowych i wodorowęglanowych w obu tych środowiskach). Przy ich udziale pH krwi utrzymywane jest na względnie stałym poziomie. Odpowiadają też za prawidłową gospodarkę wapniowo-fosforanową.
Jak zbudowane są nerki?
Mają niezwykle skomplikowaną budowę, którą można podzielić na:
1) budowę zewnętrzną, w której ze względu na przestrzenny charakter tych narządów wyróżnia się: dwie powierzchnie (przednią i tylną), dwa bieguny (górny i dolny) oraz dwa brzegi (przyśrodkowy i boczny). Na powierzchni bieguna przyśrodkowego znajduje się zagłębienie nerki, czyli tzw. wnęka, w niej znajduje się ujście tętnicy nerkowej, którą dopływa krew. W tym miejscu obecne są również naczynia chłonne, włókna nerwowe i moczowód. Narządy te otoczone są trzema osłonami: od zewnątrz znajduje się powięź nerkowa, pod nią umiejscowiona jest warstwa tłuszczowa, a najbardziej wewnętrzna – torebka włóknista;
2) budowę wewnętrzną
Skomplikowana budowa wewnętrzna i nefron jako podstawowa jednostka nerki
W obrębie wewnętrznej struktury nerka posiada:
1. korę (część zewnętrzną);
2. rdzeń (część wewnętrzną) zbudowany ze stożkowatych struktur zwanych piramidami nerkowymi (jest ich od 5 do 18). W wierzchołku każdej z takich piramid znajdują się kielichy nerkowe – ujścia przewodów wyprowadzających mocz do miedniczki nerkowej. Z niej mocz dalej płynie do moczowodu.
Podstawową jednostką funkcjonalną i strukturalną miąższu nerki jest nefron. Jest to ślepo zakończony kanalik, którego ściany zbudowane są z komórek nabłonkowych. Jedna nerka posiada w swojej strukturze nawet 1,5 miliona nefronów. Większa część pojedynczego nefronu znajduje się w korze (warstwie zewnętrznej) nerki; jedynie pętla Henlego i część przewodu zbiorczego wnikają do rdzenia.
Rola nerek
Nerki pełnią też inne ważne role:
1. Regulacja ciśnienia tętniczego krwi (dzięki produkcji reniny – hormonu podnoszącego ciśnienie krwi);
2. Stymulacja produkcji erytrocytów (czerwonych krwinek) – za sprawą syntezy erytropoetyny;
3. Rozszerzenie naczyń krwionośnych (dzięki wytwarzaniu prostaglandyn i kininy);
4. Wytwarzanie aktywnej formy witaminy D;
5. Utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej oraz zapewnienie jednakowej objętość krwi i płynu pozakomórkowego, jednakowe ciśnienie osmotyczne osocza i tegoż płynu i takie samo stężenie jonów wodorowych i wodorowęglanowych w obu tych środowiskach;
6. Glukogeogeneza (produkcja glukozy w okresach głodu).
Schorzenia nerek
1. Kamienie nerkowe (fosforanowo-wapniowe, szczawianowo-wapniowe lub moczanowe, czyli tzw. bezcieniowe niewidoczne w badaniu USG) powodujące kamicę nerkową wynikają z błędów dietetycznych. Dochodzi do niej wtedy, gdy w nerkach wytrącają się związki chemiczne tworzące złogi zatykające przewody nerkowe. Istnieje jeszcze kamica cystynowa, będąca wadą wrodzoną;
2. Przewlekła niewydolność nerek – każde uszkodzenie nerek utrzymujące się dłużej niż 3 miesiące;
3. Kłębuszkowe zapalenie nerek;
4. Nefropatia cukrzycowa lub inaczej choroba cukrzycowa nerek, czy zespół Kimmelstiela-Wilsona to uszkodzenie miąższu nerek w wyniku przewlekłej hiperglikemii;
5. Odmiedniczkowe zapalenie nerek – jedna z najcięższych chorób zakaźnych nerek wywołana infekcją bakteriami Escherichia Coli;
6. Choroba cienkich błon podstawnych to znacznie zmniejszona grubość błony podstawnej naczyń włosowatych kłębuszków nerkowych;
7. Torbielowate choroby nerek (mogą być nabyte lub wrodzone) – wśród torbielowatych chorób nerek nieuwarunkowanych genetycznie wyróżniamy torbiele proste, torbiele zatoki nerkowej i nabytą torbielowatość nerek;
8. Wielotorbielowatość nerek – uwarunkowane jest genetycznie i polega na tworzeniu się licznych torbieli w rdzeniu i korze nerki;
9. Nefropatia analgetyczna – śródmiąższowe zapalenie nerek spowodowane nadużywaniem leków przeciwbólowych;
10. Nefropatia IgA – odkładanie się złogów immunoglobuliny w mezangium;
11. Nefropatia toczniowa – toczeń rumieniowaty układowy uszkadzający miąższ nerek;
12. Zespół Alporta jest chorobą o podłożu genetycznym i charakteryzuje się przede wszystkim krwiomoczem;
13. Białkomocz (zespół nerczycowy lub inaczej nefrotyczny), czyli nadmierna utrata białka z moczem;
14. Zespół zmiażdżenia – zaburzona czynność wydalnicza nerek, prowadząca do ostrej niewydolności tych narządów;
15. Zespół hemolityczno-mocznicowy – występuje głównie u niemowląt i małych dzieci;
16. Nowotwory nerek (np. reninoma, czy występujący u dzieci guz Wilmsa).
