Kwas γ-aminomasłowy (GABA)
Jest w organizmie głównym neuroprzekaźnikiem hamującym. Wzrost jego stężenia powoduje otwarcie kanałów jonowych w błonie komórek nerwowych i napływ jonów chlorkowych do wnętrza komórek. Skutkuje to hiperpolaryzacją błony komórkowej, zmniejszeniem pobudliwości neuronów i zatrzymaniem przesyłania impulsów między komórkami. Nieprawidłowe stężenie GABA może poważnie zaburzyć pracę układu nerwowego.
Budowa i metabolizm
Kwas γ-aminomasłowy jest aminokwasem niebiałkowym. Jego najwyższe stężenie notuje się w podwzgórzu i układzie pozapiramidowym (części układu nerwowego regulującej napięcie mięśni i koordynującej ruchy zautomatyzowane). GABA jest syntezowany z glutaminianu i przy udziale pochodnej witaminy B6. W jego metabolizmie biorą udział enzymy: dekarboksylaza glutaminianowa, aminotransferaza GABA i dehydrogenaza semialdehydu bursztynianowa.
Rola w organizmie
Kwas γ-aminomasłowy jest niezbędny do prawidłowej pracy mózgu. Wykazuje działanie uspokajające, nasenne, przeciwlękowe i przeciwdrgawkowe. Obniża ciśnienie krwi i rozluźnia mięśnie szkieletowe. Odpowiada także za kontrolowanie wydzielania hormonu wzrostu i insuliny. Ma ponadto pozytywny wpływ na skórę – aktywuje namnażanie fibroblastów, wspomaga gojenie się ran, stymuluje syntezę kolagenu i kwasu hialuronowego, poprawia elastyczność skóry i redukuje zmarszczki.
Problemy z GABA
Zaburzenia układu GABA-ergicznego związane są z chorobami takimi, jak: schizofrenia, choroba Alzheimera, epilepsja, stany lękowe, bezsenność, depresja. Wynikają one najczęściej ze zmniejszenia syntezy kwasu lub obniżenia wrażliwości komórek na jego działanie. Wzrost jego poziomu wywołany niedoborem enzymów odpowiedzialnych za jego katabolizm obserwuje się w przypadku zespołu przewlekłego zmęczenia.
Sprzymierzeńcy GABA
Aktywność receptorów GABA mogą modyfikować liczne substancje naturalne (m.in. flawonoidy, kumaryny). Z tego względu wiele roślin znajduje zastosowanie jako środki uspokajające, przeciwlękowe, ułatwiające zasypianie, redukujące napięcie nerwowe. Należą do nich m.in.: kozłek lekarski, dziurawiec, lawenda wąskolistna, witania ospała. Substancje w nich zawarte hamują wychwyt zwrotny kwasu γ-aminomasłowego i stymulują uwalnianie neuroprzekaźnika z zakończeń nerwowych, przez co zmniejszają aktywność neuronów.
Źródłem kwasu γ-aminomasłowego może być żywność probiotyczna. Znajdujące się w produktach mlecznych poddanych fermentacji bakterie mają zdolność do syntezowania tego aminokwasu. GABA można przyjmować także w postaci suplementów. Kosmetyki z jego dodatkiem polecane są do pielęgnacji skóry dojrzałej jako kuracja przeciwzmarszczkowa.
