Aminokwas wspierający cykl dobowy
L-tryptofan jest egzogennym aminokwasem, niezbędnym do syntezy białek. W ośrodkowym układzie nerwowym ulega przekształcaniu do serotoniny i melatoniny, przez co silnie oddziałuje na nastrój oraz rytm snu i czuwania. Niedobór tryptofanu może przyczyniać się do rozwoju depresji lub bezsenności.
Naturalne źródła tryptofanu
Tryptofan nie jest syntezowany przez ludzki organizm, dlatego musi być dostarczony wraz z pożywieniem. Jego źródłem mogą być zarówno produkty pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. W dużych ilościach tryptofan występuje m.in. w: pestkach dyni, kakao, orzechach, nasionach sezamu, siemieniu lnianym, płatkach owsianych, pestkach słonecznika, owocnikach jadalnych grzybów.
Przemiany L-tryptofanu
L-tryptofan w organizmie jest wykorzystywany do syntezy białka. Ulega również przemianom na drodze szlaku serotoninowego i kynureninowego. Przemiany enzymatyczne tryptofanu prowadzą do otrzymania m.in.: serotoniny, melatoniny, kinureniny, witaminy B3 (niacyny). Syntezę serotoniny warunkują: witamina B6, witamina C i magnez. Ich obecność jest konieczna, aby wykluczyć konkurencję między dwoma szlakami metabolicznymi tryptofanu. Tryptofan ulega procesowi hydroksylacji do 5-hydroksytryptofanu, a następnie dekarboksylacji i przemianie do serotoniny. W szyszynce serotonina jest przekształcana do melatoniny.
Czynniki wpływające na wykorzystanie tryptofanu
Transport tryptofanu do mózgu uzależniony jest nie tylko od jego odpowiedniego stężenia w surowicy krwi, ale także od stężenia konkurujących z nim aminokwasów: tyrozyny, fenyloalaniny, leucyny, izoleucyny, waliny, metioniny. Przewaga tych aminokwasów ogranicza transport tryptofanu do mózgu, a w konsekwencji – syntezę serotoniny.
Z wiekiem spada zdolność transportu L-tryptofanu przez barierę krew-mózg. Na dostępność aminokwasu negatywnie oddziałuje również stres. Pod jego wpływem dochodzi do nadmiernej produkcji interleukin IL-1b i IL-6, które zwiększają zużycie tryptofanu i mogą przyczyniać się do jego niedoboru.
Wpływ tryptofanu na rytm snu i czuwania
Przyjmowanie L-tryptofanu poprawia długość i jakość snu w różnych grupach wiekowych (zarówno u noworodków, jak i u osób starszych). Tryptofan wpływa na regulację snu poprzez zwiększenie dostępności i stężenia serotoniny oraz melatoniny. Przyspiesza zasypianie, zwiększa uczucie senności, ogranicza liczbę wybudzeń w czasie snu, wydłuża ogólny czas snu i redukuje problemy związane z zaburzeniami snu (lęki, stany depresyjne). Przyjmowanie tryptofanu nie zwiększa progu wybudzenia ze snu i nie powoduje problemów z koncentracją.
Dobroczynne właściwości tryptofanu
Suplementacja L-tryptofanu jest zalecana w terapii: depresji, nadpobudliwości, agresji, autyzmu, chorób zapalnych jelit (postać zaparciowa IBS), stwardnienia rozsianego. Tryptofan zwiększa odporność na stres, poprawia nastrój, wspomaga pamięć, ogranicza spadek sprawności umysłowej związany z wiekiem. Wpływa też na kontrolę apetytu – jego przyjmowania ogranicza spożycie produktów wysokowęglowodanowych. Metabolity tryptofanu pełnią ponadto funkcje immunomodulujące.
