Nerwica – bagatelizowana choroba cywilizacyjna
Osoby cierpiące na nerwicę zmagają się z ciągłym lękiem i stresem, co może wywołać również liczne zaburzenia fizjologiczne.
Nerwica jest zaburzeniem zachowania, odczuwania i sposobu reagowania na codzienne sytuacje życiowe. Cierpiący na nerwicę zmagają się z ciągłym lękiem i stresem, co może wywołać również liczne zaburzenia fizjologiczne. Szacuje się, że nawet 20% społeczeństwa może dokuczać ta dolegliwość. Odsetek ten może być jednak znaczenie wyższy, gdyż znacznie przeważają przypadki nie zgłaszane i nie leczone. Wynika to ze wstydu przed przyznaniem się do zaburzeń psychologicznych lub z zupełnej nieświadomości, że pojawiające się problemy mogą być objawem choroby.
Przyczyny stanów nerwicowych
Do wywołujących nerwicę czynników zaliczamy przede wszystkim ciągły stres, nadmiar obowiązków, przewlekłe zmęczenie, częste, nieoczekiwane i niezaplanowane zmiany w życiu, kłopoty rodzinne i stresująca praca oraz wrodzone skłonności do trudności w radzeniu sobie w stresujących sytuacjach życiowych czy naturalne cechy charakteru. Przyczyną mogą być również urazy powypadkowe i traumatyczne przeżycia.
Różne rodzaje zaburzeń
Schorzenie to ma wiele przyczyn i objawów zależnych od rodzaju kategorii nerwicy:
1. Nerwica lękowa (fobie) dotyczy rzeczy, osób lub sytuacji życiowych, które powszechnie nie są uznawane za niebezpieczne. Pojawia się tutaj ciągły lęk i unikanie za wszelką cenę czynników go wywołujących za wszelką cenę. Przykładem mogą być: ksenofobia (lęk przed obcymi, czyli nieznanymi, innymi w odczuciu chorego osobami), klaustrofobia (lęk przed ciasnymi, zamkniętymi pomieszczeniami), agorafobia (lęk przed otwartą przestrzenią), hydrofobia (lęk przed wodą), nyktofobia (lęk przed ciemnością), myzofobia (lęk przed brudem), akrofobia (lęk przed wysokością), zoofobia (lęk przed zwierzętami), która ma bardzo wiele różnych gatunków, np. arachnofobia (lęk prze pająkami), ailurofobia (lęk przed kotami), rusofobia (lęk przed myszami i szczurami), ofidofobia (lęk przed wężami), insektofobia (lęk przed owadami) i wiele innych. Lęki mogą też dotyczyć czynników społecznych, kiedy chory z powodu wyjątkowego braku pewności siebie obawia się krytyki ze strony innych, przez co unika kontaktów z ludźmi. Fobie powodują, że można bać się praktycznie wszystkiego. Objawy nerwicy lękowej to: nadmierne pocenie się, drżenie rąk i całego ciała, przyspieszone bicie serca, bóle w klatce piersiowej, duszności. Każdorazowe zetknięcie się z czynnikiem wywołującym lęk powoduje też panikę.
2. Nerwica histeryczna (histeria) objawia się przesadną ekspresją uczuć . Histeryk ma skłonności do przesady i dramatyzowania. Ma również trudności w nawiązywaniu prawdziwych, szczerych relacji z innymi, ponieważ pomimo łapczywości wobec aprobaty i uczuć ze strony innych, wycofuje się, gdy relacja staje się zbyt wiążąca. Osobom cierpiącym na nerwicę histeryczną bardzo zależy na opinii innych osób, więc dostosowują swoje myśli i zachowanie do otoczenia w jakim przebywają. Na histeryka bardzo łatwo jest wpłynąć - jest on zmienny, wrażliwy i ma skłonność do udawania kogoś, kim nie jest oraz opowiadania nieprawdziwych historii. Często też ulega złudzeniom, fantazjując, zarówno w trakcie snu, jak i marząc w ciągu dnia o tym, czego nie może mieć – wyobraża sobie rzeczywistość w jakiej chciałby się znaleźć; nie przekłada się to jednak na żadne realne działanie zbliżające go do realizacji tych celów. W nerwicy histerycznej pojawić mogą się różne problemy pozornie świadczące o niebezpiecznej chorobie: ataki nerwowe, porażenia, niedowłady, ataki padaczki, omdlenia, bóle mięśniowe, wymioty, problemy ze wzrokiem i słuchem, kłopoty w oddychaniu i przełykaniu, jednak uszkodzeń narządów nie ma. Wszystkie pseudo – fizyczne dolegliwości są sposobem wyrażenia przeżywanego lęku. Przyczyną tego jest przede wszystkim silna potrzeba akceptacji i uczuć ze strony drugiej osoby – wynikać to może z niespełnionej potrzeby bliskości zaniedbanej w dzieciństwie przez rodziców.
3. Neurastenia występuje pod dwoma postaciami: hipostenia objawia się przede wszystkim ciągłym zmęczeniem fizycznym, nawet po niewielkim i krótkim wysiłku; wzmożona senność;, trudności w porannym wstawaniu, nawet po wystarczającej długości snu; trudności w koncentracji i dłuższego skupienia uwagi na wykonywanej czynności, dlatego robi wiele rzeczy jednocześnie, każdą zaczynając, ale żadnej nie kończąc, co wprowadza chaos w życie; ten z kolei wywołuje wyjątkowo zły, depresyjny nastrój i płaczliwość. Możliwe są też reakcje przeciwne: drażliwość, irytacja i częste wybuchy gniewu, -ale wtedy mówimy o hiperstenii. Osoby z neurastenią są ogólnie niezadowolone z życia, niechętnie wykonują codzienne obowiązki i jest to dla nich wyjątkową udręką.
4. Nerwica natręctw, czyli zaburzenia obsesyjno-kompulsywne – charakterystycznymi objawami są przymusowe czynności (kompulsywne) będące już rytuałami, niepotrzebne i nie mające sensu. Chory często powtarza jakąś czynność zaledwie kilka minut po skończeniu jej wykonywania, np. ciągle myje ręce, przesadnie sprząta, układa rzeczy na półkach, stoliku, czy w szafce kilka razy w krótkich odstępach czasu, je niemal bez przerw itp. W przebiegu nerwicy natręctw współwystępują również obsesyjne myśli, nad którymi chory nie umie zapanować ani ich zatrzymać. Pojawić się może także depresja.
5. Zaburzenia pourazowe pojawiają się u osób po wypadkach, czy innych tragicznych przeżyciach: klęskach żywiołowych, wojnach, ale także po traumatycznych wydarzeniach, jak: gwałt, porwanie, czy znęcanie się fizyczne i psychiczne. Osoby takie nie potrafią przestać myśleć o tym, co przeżyły (tragedie powracają nawet w snach), często są wycofane, nadmiernie ciche i wykazujące wyjątkowy brak zainteresowania. Unikają ludzi i przeżywają ciągły strach. Pojawić mogą się również nawracające bóle i zawroty głowy oraz drżenie rąk.
6. Lęk i depresja – jeżeli występują długotrwale lub często nawracają, świadczą o nerwicy. Osoby takie wciąż martwią się swoją sytuacją życiową: pracę, rodzinę, życie towarzyskie, obowiązki domowe, a także wyolbrzymiają rzeczy i zdarzenia mało istotne. Nie potrafią cieszyć się życiem, które staje się dla nich udręką. Bardzo utrudnia to normalne funkcjonowanie.
7. Lęk napadowy (lęk paniczny, zespół lęku napadowego) może nie być związany z konkretnymi powtarzającymi się sytuacjami, a jego powód jest trudny do przewidzenia. Objawia się nagłymi epizodami ostrego lęku z poczuciem nadciągającej katastrofy (śmierć, utrata przytomności lub panowania nad sobą, zawał serca, wylew, uduszenie lub inne bezpodstawne obawy).Współwystępują trudności w oddychaniu, ból w klatce piersiowej, przyspieszone bicie serca i zawroty głowy. Napady są gwałtowne, trwają krótko, jednak regularnie powracają.
8. Nerwica wegetatywna (zaburzenia fizjologiczne) pojawia się, gdy nerwicowe stany lękowe, depresyjne i ciągły stres są bagatelizowane i nieleczone. Dochodzi wówczas do zaburzeń funkcjonowania poszczególnych narządów, głównie układu pokarmowego (skurcze żołądka, a w konsekwencji wrzody) oraz sercowo-naczyniowego, np. nadciśnienia tętniczego.
Sposoby leczenia
Poradzenie sobie z nerwicą na własną rękę jest bardzo trudne, a nawet niemożliwe. Najskuteczniejsza jest terapia u psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry, zależnie od stopnia nasilenia objawów. Podczas sesji terapeutycznych ( indywidualnych lub grupowych) specjalista stara się dotrzeć do przyczyn zaburzeń. Stosuje różne metody: poznawczą, behawioralną, psychodynamiczną, systemową, Gestalt, NLP – programowanie neurolingwistyczne czy psychoterapię zorientowaną na proces. Efektem może być całkowite ustąpienie objawów, ale częściej – nauczenie chorego rozpoznawania i odpowiedniego sposobu radzenia sobie z objawami. W leczeniu psychiatrycznym sięga się po środki farmakologiczne. Są ich dwie grupy: pobudzające tymoleptyki -– zalecane osobom depresyjnym, smutnym, wycofanym, unikającym ludzi i konkretnych sytuacji, oraz uspokajające neuroleptyki.
Bibliografia
Kępiński A., Psychopatologia nerwic, Warszawa 2002
Łapiński M., Nerwice. Objawy, przyczyny i leczenie, Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 1990
Tomczyk M., Niebezpieczne manewry – osobowość histeryczna, online: http://www.psychiatria.pl/artykul/niebezpieczne-manewry-osobowosc-histeryczna/10434, dostęp [7.03.2018]
Nerwica histeryczna (histeria) – przyczyny, objawy, leczenie, online: http://www.biomedical.pl/psychologia/nerwica-histeryczna-histeria-przyczyny-objawy-leczenie-2660.html, dostęp [7.03.2018]
W tej samej kategorii