Nieprawidłowości w odbieraniu bodźców
Zaburzenia czucia są związane z niewłaściwym przekazywaniem do mózgu impulsów pochodzących z zewnątrz lub z wewnątrz.
Zaburzenia czucia i jego przyczyny
Czucie to fizjologiczne odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego oraz wewnętrznego i przetwarzanie ich na wrażenia zmysłowe. Dzieje się tak dzięki pobudzeniu receptorów przewodzących impuls przez drogi nerwowe do kory mózgowej, która go następnie interpretuje. Wyróżniamy czucie powierzchowne – receptory mieszczą się w skórze, oraz czucie głębokie – receptory mieszczą się w mięśniach i stawach. Czucie powierzchowne odpowiedzialne jest za odczuwanie bodźców ze środowiska zewnętrznego, takich jak: temperatura, dotyk czy ból. Natomiast czucie głębokie odbiera bodźce z wnętrza ciała i informuje nas o jego położeniu w przestrzeni – to dzięki niemu wiemy, jak ułożone są nasze kończyny, nawet jeśli mamy zamknięte oczy.
Typy zaburzeń
Zaburzenia czucia są nieprawidłowościami w przekazywaniu bądź odbieraniu informacji o bodźcach docierających do organizmu i wynikają zazwyczaj z uszkodzenia jednego lub kilku elementów drogi czuciowej. Mogą objawiać się w formie przeczulicy, czyli nadmiernego reagowania na bodźce, lub niedoczulicy – osłabienia czucia. Znane są też parastezje – nieprzyjemne doznania czuciowe niewywołane żadnym bodźcem.
Przyczyny
Zaburzenia czucia mają wiele przyczyn – mogą być spowodowane różnymi urazami, np. kręgosłupa lub czaszki, w których przebiegu dochodzi do mechanicznego uszkodzenia nerwu lub uciskania na niego. Mogą też być objawem innych jednostek chorobowych uszkadzających receptory obwodowe, włókna czuciowe nerwów lub obszary kory mózgowej. Do takich chorób zalicza się: stwardnienie rozsiane, nowotwór, udar, zapalenie rdzenia kręgowego, cukrzycę czy choroby endokrynologiczne. Przyczyną parastezji może być też zmniejszenie stężenia wapnia we krwi.
Diagnostyka
Do postawienia diagnozy niezbędne jest ustalenie, który nerw został uszkodzony. W tym celu lekarz zbiera szczegółowy wywiad, w którym określa rodzaj i nasilenie bólu oraz okoliczności występowania i umiejscowienie zaburzeń czucia. Równie istotne jest badanie przedmiotowe, podczas którego ocenia się czucie dotyku, bólu i temperatury, aby określić granice zaburzeń. Do badań pomocniczych zaliczamy tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny mózgu czy kręgosłupa oraz badania elektrofizjologiczne w zależności od podejrzewanego miejsca uszkodzenia.
Podsumowanie
Czucie jest odbieraniem bodźców i analizowaniem ich przez mózg w taki sposób, że możemy odczuć dotyk, ból i temperaturę oraz znamy położenia naszego ciała w przestrzeni. Zaburzenia czucia obejmują uszkodzenie któregoś z elementów drogi czuciowej. Wywołują je różne urazy, mogą być też objawem innych chorób. Diagnoza opiera się na szczegółowym wywiadzie lekarskim, badaniu podmiotowym oraz dodatkowych badaniach obrazowych w zależności od miejsca podejrzewanego uszkodzenia.
Bibliografia
Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2017/2018, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 57–60.
Bartoszek K., Zaburzenia czucia powierzchownego, głębokiego i wibracji, Medycyna Praktyczna 29.03.2017, online: https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/objawy/151440,zaburzenia-czucia-powierzchniowego-glebokiego-i-wibracji [dostęp 13.03.2019].