Tężyczka jawna i utajona
Choroba ta powstaje w wyniku nadmiernej pobudliwości nerwowo-mięsniowej, najczęściej związana jest z niedoczynnością przytarczyc.
Czym jest tężyczka?
Tężyczką nazywamy niekontrolowane, bolesne skurcze lub drżenia mięśni oraz drętwienie i nieprzyjemne mrowienie różnych części ciała, które często utrzymują się przez dłuższy czas. Wystąpienie tężyczki związane jest z nadmierną pobudliwością przekaźnictwa nerwowo-mięśniowego.
Mechanizm powstawania tężyczki i jej przyczyny
W przekaźnictwie nerwowo-mięśniowym bardzo istotny jest wapń – dzięki niemu uwalniany jest neurotransmiter pomiędzy synapsą motoneuronu a błoną komórki mięśniowej. Oznacza to, że dzięki wapniowi możliwe jest przekazywanie impulsu między nerwami, a mięśniami. Dlatego jego niski poziom we krwi (hipokalcemia) wywołuje zaburzenia przekaźnictwa i prowadzi do tężyczki. Hormonem kontrolującym gospodarkę wapnia jest parathormon, wydzielany przez przytarczyce (gruczoły zlokalizowane w okolicy tarczycy) w wyniku niskiego stężenia wapnia we krwi. Powoduje on odzyskiwanie wapnia z kości, które są rezerwuarem tego pierwiastka u człowieka, i tym samym zwiększa stężenie tego pierwiastka we krwi. Dlatego nieprawidłowe działanie przytarczyc i ich niewystarczające wydzielanie parathormonu jest często powodem tężyczki.
Tężyczka jawna i utajona
Rozróżniamy dwa typy tężyczki – jawną oraz utajoną. Jawną tężyczką nazywamy stan wzmożonej pobudliwości nerwowo-mięśniowej ze współistniejącymi zaburzeniami gospodarki hormonalnej. Najczęstszą jej przyczyną jest uszkodzenie przytarczyc podczas operacji szyi, radioterapia okolic szyi lub procesy chorobowe prowadzące do uszkodzenia przytarczyc. Tężyczka utajona natomiast ma niecharakterystyczny przebieg, występuje przy prawidłowym stężeniu wapnia we krwi. Jest ona najprawdopodobniej związana z zaburzeniami stężenia innych pierwiastków – magnezu i potasu.
Objawy
Początkowymi objawami tężyczki najczęściej jest mrowienie w okolicach ust oraz w opuszkach palców. Następnie pojawiają się bolesne skurcze rozpoczynające się od dłoni a następnie przechodzą na przedramiona, ramiona, twarz, klatkę piersiową i nogi. Objawami współistniejącymi może być światłowstręt, ból w klatce piersiowej, kołatanie serca lub utrata przytomności z towarzyszącymi drgawkami – co można pomylić z padaczką.
Diagnostyka i leczenie
Podczas diagnostyki bardzo ważny jest wywiad przeprowadzony przez lekarza. Podczas różnicowania tężyczki najczęściej wykonywane jest badanie elektromiograficzne (tzw. próba tężyczkowa), badające pobudzenie mięśni. Przy dodatniej próbie tężyczkowej pacjent zazwyczaj kierowany jest na badania endokrynologiczne. Leczenie polega na utrzymaniu odpowiedniego stężenia wapnia w surowicy krwi przez przyjmowanie preparatów wapnia. Jeżeli występuje również obniżone stężenie magnezu i potasu dołącza się do leczenia preparaty i tych pierwiastków.
Profilaktyka
Aby uniknąć obniżonego stężenia wapnia w surowicy krwi należy stosować dietę bogatą w wapń oraz nie przyjmować leków powodujących jego zwiększone wydalanie z moczem. jeśli konieczny jest zabieg chirurgiczny w obrębie szyi, warto wybrać ośrodek specjalizujący się w tego typu zabiegach, aby zapobiec uszkodzeniu przytarczyc.
Podsumowanie
Tężyczka to objaw nadmiernej pobudliwości nerwowo-mięśniowej, charakteryzujący się mrowieniem lub bolesnymi skurczami na całym ciele. Najczęściej spowodowana jest niedoczynnością przytarczyc i obniżonym poziomem wapnia, choć może wystąpić forma utajona związana z niedoborem innych pierwiastków. Leczenie tężyczki polega na suplementacji wapnia.
Bibliografia
M. Góralska, M. Popow, T. Bednarczuk, Tężyczka, Medycyna Praktyczna 26.07.2017, online: https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/168868,tezyczka [dostęp 7.01.2019]