Zatoki – budowa i przyczyny ich zapalenia
Zatoki przynosowe są jamami czaszki wypełnionymi powietrzem, mają połączenie z jamą nosową. U człowieka są 4 pary zatok: szczękowe, sitowe, czołowe oraz klinowe. Pokryte są one błoną śluzową, która jest uwypukleniem błony śluzowej z jamy nosowej i w fizjologicznych warunkach wypełnione są niewielką ilością wydzieliny. Podczas zapalenia błona ta brzęknie i blokuje ujście do jamy nosowej, co powoduje gromadzenie się wydzieliny wewnątrz zatok. Najczęstszą przyczyną są infekcje o różnej etiologii (bakteryjnej, wirusowej czy grzybiczej), ale coraz częściej obserwuje się zapalenie zatok w przebiegu nierozpoznanej lub źle kontrolowanej alergii.
Objawy i diagnostyka
Do objawów należą: wyciek wodnistej cieczy z nosa, która często spływa po tylnej ścianie gardła, wywołując: kaszel, ból głowy z uczuciem rozpierania w okolicach chorej zatoki, upośledzenie węchu, a także gorączka i tkliwość uciskowa w okolicy chorej zatoki. Diagnostyka – rynoskopia przednia, polegająca na obejrzeniu jamy nosa wziernikiem z użyciem lampy czołowej. Dzięki temu lekarz może ocenić stan błony śluzowej i sprawdzić, czy są polipy w nosie. W zależności od podejrzewanej etiologii zapalenia wykonuje się dodatkowe badania, m.in.: tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny (w podejrzeniu zapalenia grzybiczego), testy alergiczne lub posiew na bakterie.
Leczenie
Leczenie jest połączeniem łagodzenia objawów i zwalczania przyczyn, dlatego będzie się różnić. W ramach łagodzenia objawów w każdym przypadku można płukać jamę nosową roztworem soli fizjologicznej, stosować leki obkurczające błonę śluzową i w razie bólu głowy lub podwyższonej temperatury stosować leki z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne). Czasami po kilku dniach zapalenie ustępuje samoistnie. Jeżeli jednak tak nie jest, lekarz może przepisać antybiotyk (w infekcji bakteryjnej), leki przeciwhistaminowe (w alergii) lub leki przeciwgrzybicze.
Powikłania i profilaktyka
Zapalenia zatok nie należy lekceważyć, ponieważ może prowadzić do poważnych powikłań, jak: zapalenie tkanek oczodołu, ropień oczodołu, zapalenie kości i szpiku kostnego ścian zatoki, zakrzepica zatoki jamistej, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i ropień mózgu. Aby obniżyć ryzyko zapalenia, należy unikać osób z infekcjami górnych dróg oddechowych i zminimalizować ekspozycję na dym papierosowy oraz zanieczyszczenie powietrza. Ważne jest również kontrolowanie i leczenie alergii.
Podsumowanie
Zapalenie zatok to obrzęk błony śluzowej wyścielającej zatoki, prowadzący do blokady odpływu wydzieliny produkowanej przez błonę. Etiologia jest różna, a od niej zależy leczenie. Zapalenia zatok nie należy zaniedbać, ponieważ nieleczone może prowadzić do poważnych powikłań, jak: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy ropień mózgu.
