Definicja anginy
Angina, czyli ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, to uniwersalne określenie stanu zapalnego przebiegającego w obrębie błony śluzowej górnych dróg oddechowych. Proces chorobowy może obejmować jedynie gardło lub rozciągać się na migdałki, czyli struktury układu chłonnego, biorące udział w odpowiedzi przeciwdrobnoustrojowej organizmu. Ostry stan zapalny może być wywoływany zakażeniem infekcyjnym lub podrażnieniem.
Czynniki zakaźne wywołujące chorobę
Rodzaje drobnoustrojów odpowiedzialnych za rozwój anginy różnią się w zależności od wieku chorego. U dorosłych 90–95% zakażeń wywoływanych jest przez wirusy, a jedynie 5–10% przez bakterie. W populacji pediatrycznej zakażenia bakteryjne są częstsze i dotyczą 5–30% dzieci. Główną bakterią wywołującą zakażenie jest paciorkowiec β-hemolizujący grupy A (PBHA), czyli Streptococcus pyogenes. Do zakażenia gardła dochodzi przez kontakt z chorym człowiekiem lub nosicielem drobnoustroju.
Zakażenie bakteryjne
Choroba rozwija się w ciągu doby po kontakcie z zakażoną osobą. Rozpoczyna się wysoką gorączką (powyżej 38 stopni) z bardzo silnym bólem gardła, szczególnie dokuczliwym przy przełykaniu. U dzieci mogą występować nudności i bóle brzucha. Błona śluzowa gardła jest żywoczerwona i obrzęknięta, migdałki są znacznie powiększone i pokryte wysiękiem (włóknikowo-ropne „czopy” na migdałkach). Powiększeniu ulegają węzły chłonne z przodu szyi. Kaszel oraz nieżyt nosa nie stanowią charakterystycznych objawów zapalenia bakteryjnego.
Zakażenie wirusowe
Choroba rozwija się w ciągu 1–6 dni od ekspozycji na wirusy. Początek przypomina przeziębienie – występują stany podgorączkowe (poniżej 38 stopni), bóle mięśni i stawów, katar oraz kaszel. Pojawia się ból gardła, jednak nie tak nasilony jak w zakażeniu bakteryjnym. Czasami współwystępuje zapalenie spojówek oraz pęcherzyki lub nadżerki na podniebieniu i tylnej ścianie gardła.
Postępowanie
Najważniejsze jest rozróżnienie sytuacji, w której podanie antybiotyku jest bezwzględnie konieczne, od tej, w której nie wolno go podać. Jeśli lekarz nie przepisze antybiotyku przy zakażeniu bakteryjnym, objawy ustąpią w ciągu 4 dni, lecz w ok. 1% przypadków może się rozwinąć powikłanie w postaci gorączki reumatycznej lub choroby nerek. Natomiast podawanie leków przeciwdrobnoustrojowych w zakażeniach wirusowych jest nieskuteczne, prowadzi do narastania odporności bakterii na antybiotyki oraz może w niektórych sytuacjach wywołać przykrą, swędzącą wysypkę na całym ciele.
Niestety, objawy i wygląd gardła bardzo często są niecharakterystyczne. Dlatego postępowanie polega na ocenie klinicznej pacjenta w tzw. skali Centora, która określa, czy włączenie antybiotyku jest konieczne czy nie. Dodatkowo lekarz może wesprzeć się szybkimi testami na antygeny paciorkowcowe w jamie ustnej lub wykonać posiew.
W leczeniu stosuje się leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne, można ssać tabletki lub pastylki znieczulające gardło. Powinno się zadbać o picie odpowiedniej ilości płynów i zapewnić choremu odpoczynek. W przypadku zakażenia bakteryjnego dodatkowo stosuje się antybiotyki.
Podsumowanie
Angina, czyli ostre zapalenie gardła i migdałków, może być wywoływana przez wirusy, bakterie oraz podrażnienie. Zakażenia bakteryjne są znacznie rzadsze niż wirusowe, charakteryzują się silnym bólem gardła oraz wysoką gorączką. Dla infekcji wirusowych charakterystyczne są stany podgorączkowe oraz towarzyszący nieżyt nosa i kaszel. Rozróżnienie czy zakażenie wywoływane jest przez bakterie lub wirusy jest trudne, lecz bardzo ważne, ponieważ wpływa na rodzaj terapii. W leczeniu infekcji paciorkowcowej konieczne jest stosowanie antybiotyków.
