Probiotyki i dieta na zespół jelita drażliwego

Udostępnij

Czy probiotyki mogą poprawić objawy IBS?

Jeśli cierpisz na zespół jelita drażliwego (IBS), prawdopodobnie wiesz, że objawy mogą powodować wiele zakłóceń i niedogodności - od życia zawodowego po seksualne. Czy probiotyki na IBS mogą pomóc w zmniejszeniu tych objawów? Jak umiejętnie dobrać suplementy probiotyczne na choroby jelit?

Na czym polega zespół jelita drażliwego (IBS)?

Jeśli zespół jelita drażliwego wpływa na Twoją jakość życia, nie jesteś sam. Uważa się, że objawy związane z tą przewlekłą chorobą jelit dotykają na pewnym etapie życia nawet co piątą osobę1.

Niektóre pokarmy, stres, infekcje i nadwrażliwość na ból mogą powodować objawy IBS. Należą do nich między innymi: ból brzucha, wzdęcia, biegunka lub zaparcia. Nieleczone, te nieprzyjemne objawy mogą przeszkadzać w codziennym funkcjonowaniu - w tym w życiu zawodowym i relacjach osobistych.

Eksperci nie są pewni dokładnej przyczyny zespołu jelita drażliwego. Wiadomo jednak, że problem ten związany jest głównie ze sposobem funkcjonowania jelit. Badania zidentyfikowały trzy potencjalne przyczyny wystąpienia i utrzymujących się objawów:

Brak równowagi w mikrobiomie jelitowym - czyli mikroorganizmach żyjących w Twoim przewodzie pokarmowym.
Zmiany w osi jelitowo-mózgowej – czyli dwukierunkowym połączeniu pomiędzy jelitami a mózgiem za pośrednictwem zakończeń nerwowych, hormonów i sygnałów chemicznych.
Zwiększona przepuszczalność jelit - ściany jelit przepuszczające szkodliwe substancje.

Czy probiotyki na zespół jelita drażliwego są skuteczne?

Naukowcy od dawna zastanawiają się nad tym pytaniem. Właśnie dlatego badane są metody, które poprawiają zdrowie jelit w celu zmniejszenia objawów zespołu jelita drażliwego. Niestety nie ma jednego lekarstwa na tę dolegliwość. Stosowanie suplementów z probiotykiem na zespół jelita drażliwego może pomóc nam w złagodzeniu objawów i zmniejszeniu nawrotów choroby. Zazwyczaj można je stosować równolegle z innymi zmianami w stylu życia zaleconymi, należy jednak wcześniej skonsultować z lekarzem chęć wprowadzenia ich do diety.

"Dobre bakterie" na zespół jelita drażliwego

Bakterie probiotyczne to maleńkie organizmy, które żyją w jelitach i pomagają utrzymać je w zdrowiu. Posiadanie ich odpowiedniej ilości w jelitach może wspomóc układ trawienny poprzez:

Wzmocnienie bariery jelitowej, która powstrzymuje szkodliwe organizmy,
Wsparcie układu odpornościowego,
Zmniejszenie stanu zapalnego w jelitach,
Ograniczenie występowania biegunek.

Możesz zwiększyć poziom zdrowych szczepów bakterii probiotycznych w jelitach poprzez:

Spożywanie niektórych sfermentowanych pokarmów,
Przyjmowanie produktów suplementacyjnych z probiotykami (w postaci kapsułek lub płynów).

Choć wciąż potrzebnych jest więcej badań w tym zakresie, wyniki pierwszych z nich są obiecujące. Wielu niezależnych naukowców udokumentowało w swoich pracach pozytywny wpływ szczepów bakterii probiotycznych na zmniejszenie objawów w leczeniu zespołu jelita drażliwego.

Przegląd 28 badań z 2020 r. z udziałem 3606 uczestników wykazał, że probiotyki mogą być korzystne dla ograniczenia ogólnych objawów IBS2. Z kolei w badaniu z 2015 roku, obejmującym 1793 uczestników udowodniono, że preparaty probiotyczne mogą zmniejszyć występowanie bólu brzucha, wzdęć i gazów3.

Jaki jest najlepszy probiotyk na IBS?

Istnieją dowody na to, że różne szczepy probiotyków mogą mieć dobry wpływ na leczenie niektórych typów IBS. Badania w tej dziedzinie wciąż wymagają ujednolicenia. Z tego powodu znalezienie odpowiedniego produktu z probiotykiem dla siebie może być chwilowym wyzwaniem. Warto jednak zacząć od wypróbowania preparatów, zawierających szczepy bakterii wymienione w najpopularniejszych badaniach.

Jak dotąd udowodniono, że szczepy bakterii probiotycznych, które łagodzą objawy IBS to:

Bifidobakterie - w tym szczepy takie jak Bifidobacterium bifidum, które mogą znacznie złagodzić objawy schorzenia, w tym skurczów brzucha, wzdęć i biegunki4.
Lactobacillus - w tym szczepy takie jak Lactobacillus acidophilus, które, jak stwierdzono, ograniczają skurcze i ból brzucha5.

Jak długo należy przyjmować probiotyki na zespół jelita drażliwego?

Jeśli dopiero rozpoczynasz suplementację preparatami z probiotykiem, nie oczekuj natychmiastowych efektów. Jedno z badań z 2019 roku wykazało, że osoby z zespołem jelita drażliwego potrzebowały średnio ośmiu tygodni nim pojawiły się widoczne korzyści zdrowotne6. Zaleca się, aby osoby decydujące się na stosowanie preparatów suplementacyjnych z probiotykiem przyjmowały ten sam produkt (tę samą markę producenta) przez co najmniej cztery tygodnie.

Na szczęście przyjmowanie bakterii probiotycznych na IBS przez dłuższy czas uważa się za bezpieczne dla organizmu. Nie ma dowodów, jakoby bakterie probiotyczne miały powodować szkody w dłuższej perspektywie. Wciąż jednak potrzebne są badania nad długotrwałymi skutkami stosowania preparatów probiotycznych.

Dieta na zespół jelita drażliwego

Oprócz suplementacji produktami z probiotykiem warto skupić się na samej diecie. Szczepy "dobrych" bakterii to nie wszystko, co ma wpływ na objawy choroby. Dieta sugerowana osobom z IBS obejmuje zazwyczaj unikanie niektórych produktów. Należą do nich m.in. kofeina, alkohol, a także tłuste i pikantne potrawy. Jednak coraz więcej badań naukowych, przeprowadzanych z udziałem osób z IBS, wyłoniło dodatkowe terapie dietą. Zalecenia dietetyczne wymienione poniżej to tylko niektóre z dostępnych diet stosowanych przez osoby z IBS.

Wpływ diety na organizm jest sprawą bardzo indywidualną i unikalną dla każdej osoby. Nie ma ogólnych porad dietetycznych, które będą działać dla każdego. Podczas wizyty u lekarza może on przeprowadzić krótki wywiad dotyczący Twojej diety, aby pomóc Ci zidentyfikować produkty mogące wpływać na Twoje objawy.

Często osoby z IBS zgłaszają, że niektóre pokarmy mogą być uciążliwe w określonych porach, ale nie w innych. Pomocne może być więc prowadzenie dziennika żywienia przez 2–3 tygodnie. Możesz w nim zapisywać produkty żywieniowe, a także rodzaj i czas wystąpienia objawów. Warto zaznaczyć również wszelkie inne powiązane czynniki (takich jak codzienne obowiązki, stresory, zły sen, leki), aby pomóc lekarzowi w identyfikacji problematycznych elementów składowych Twojej diety.

Ogólne zalecenia dietetyczne obejmują:

Spożywanie regularnych posiłków w wolniejszym tempie,
Nie przejadanie się,
Picie co najmniej 8 szklanek płynów dziennie,
Ograniczenie spożycia herbaty i kawy do 2 filiżanek dziennie,
Ograniczenie spożycia alkoholu i napojów gazowanych lub słodzonych,
Unikanie czosnku i cebuli oraz wszelkich innych pokarmów, które wywołują objawy IBS.

Pokarmy powodujące skurcze lub biegunkę

Niektóre pokarmy ogólnie uznawane są za stymulujące reakcje jelitowe. U osób z chorobami jelit spożywanie zbyt dużej ich ilości może wywołać lub pogorszyć objawy.

Posiłki, które są zbyt obfite lub bogate w tłuszcze, kofeinę lub alkohol mogą wywoływać objawy, takie jak skurcze brzucha i biegunka. Podobnie rzecz ma się z niektórymi rodzajami cukrów, które są słabo wchłaniane przez jelita. Przykłady takich cukrów to m.in.:

Sorbitol, powszechnie stosowany jako słodzik w wielu dietetycznych produktach spożywczych, cukierkach i gumach do żucia,
Fruktoza, stosowana również jako słodzik i występująca naturalnie w miodzie oraz większości owoców.

Pokarmy bogate w bakterie probiotyczne

Oprócz różnych form suplementów diety z probiotykami, możesz również zwiększyć spożycie bakterii probiotycznych poprzez dietę. Niektóre fermentowane pokarmy są naturalnie bogate w probiotyki, ponieważ powstają w wyniku wzrostu żywych kultur bakterii.

Przykłady produktów zawierających szczepy "dobrych" bakterii:

Jogurt naturalny
Kombucha (fermentowana herbata)
Kefir
Kapusta kiszona
Kimchi

Dieta "Low FODMAP"

W 2014 roku naukowcy z Monash University opublikowali pierwsze badanie dotyczące diety, która wykluczyła określone rodzaje węglowodanów. Dieta ta została nazwana dietą "Low FODMAP".

FODMAP oznacza Fermentujące Oligosacharydy, Disacharydy, Monosacharydy i Poliole. FODMAP i inne składniki odżywcze są rozkładane przez bakterie w jelicie cienkim i okrężnicy w procesie zwanym fermentacją. Proces ten wytwarza gaz i wciąga większą ilość wody do jelit. Zwiększona ilość gazu i wody może powodować biegunkę i wzdęcia. Po wprowadzeniu diety o niskiej zawartości FODMAP zauważono poprawę się objawów żołądkowo-jelitowych u około 52% do 86% pacjentów z IBS₇.

Ważne jest, aby zrozumieć, że dieta low FODMAP ma być krótkoterminową „dieta diagnostyczną”, która pomaga pacjentom zidentyfikować pokarmy wyzwalające. Ta dieta składa się z kilkutygodniowego ograniczenia wszystkich pokarmów FODMAP. Jeśli objawy przewodu pokarmowego ulegną poprawie, każda grupa żywności zostanie ponownie wprowadzona w ciągu najbliższych kilku tygodni, aby pomóc określić, które pokarmy są problematyczne.