Rwa kulszowa
To charakterystyczny ból promieniujący od lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa w tylną stronę uda, podudzia, a nawet stopy. Jest on spowodowany przez ucisk lub podrażnienie nerwu kulszowego, który unerwia tę okolicę. Nerw kulszowy jest największym nerwem w ciele człowieka i składa się z czterech lub pięciu korzeni nerwowych wychodzących z kręgosłupa. Ucisk tych korzeni jest najczęstszą przyczyną rwy kulszowej i z tego powodu potocznie jest ona nazywana zapaleniem korzonków.
Przyczyny
Rwa kulszowa jest wynikiem ucisku na korzenie nerwowe tworzące nerw kulszowy lub na sam nerw. Przyczyną jest najczęściej dyskopatia związana z chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa. Ból może pojawić się również w wyniku: urazów, zwężenia kanału kręgowego, nadwyrężenia mięśni pośladka (zespół mięśnia gruszkowatego), chorób ogólnoustrojowych (cukrzycy), zmian zapalanych, ropnych i nowotworowych.
Szczególnie narażeni są: pracownicy fizyczni, osoby otyłe, prowadzący siedzący tryb życia i długo pozostający w wymuszonej pozycji.
Objawy
Charakterystycznym objawem jest silny ból, który może zarówno pojawić się gwałtownie w wyniku urazu czy przeciążenia kręgosłupa, jak i może pojawiać się stopniowo. W 60% przypadków pierwszym objawem jest ból krzyża, który następnie rozchodzi się na pozostałe części ciała. Typowe jest nasilenie się bólu nawet przy niewielkich ruchach kręgosłupa, chodzeniu, a nawet kichaniu. Mogą wystąpić również objawy neurologiczne, jak: zaburzenia czucia czy niedowłady mięśniowe unerwionych przez uciskany nerw części ciała. W rzadkich przypadkach może dojść do porażenia zwieraczy i przez to zatrzymanie moczu i stolca.
Diagnostyka
Diagnozę stawia się przede wszystkim na podstawie wywiadu, w którym należy uwzględnić: okoliczności wystąpienia bólu, jego lokalizację, nasilenie i czas trwania. Stosuje się również badania neurologiczne mające ocenić: napięcie i siłę mięśniową, czucie w kończynach dolnych, odruchy kolanowe i skokowe. Pomocne są testy: objawu Lasegue’a, Bragarda i skrzyżowanego objawu Lasegue’a. Gdy ból ma charakter przewlekły lub podejrzewa się podłoże nowotworowe bądź zapalne, konieczne jest wykonanie badań obrazowych: RTG kręgosłupa, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego.
Leczenie
Rwę kulszową zwykle leczy się w sposób zachowawczy. Zalecane jest odciążenie kręgosłupa, stosowanie środków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i rozluźniających mięśnie. Powrót do pełnej sprawności ułatwia rehabilitacja obejmująca terapię manualną i kinezyterapię. Rekomenduje się m.in. ćwiczenia metodą McKenziego. W łagodzeniu dolegliwości pomagają zabiegi fizykoterapeutyczne (przezskórna elektrostymulacja, ultradźwięki, laseroterapia, termoterapia, magnoterapia). Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów w ciągu dwóch, trzech miesięcy, wskazane jest leczenie chirurgiczne.
Profilaktyka
Aby nie dopuścić do rwy kulszowej, należy ograniczyć nadmierne obciążanie kręgosłupa. Ważne jest utrzymywanie prawidłowej pozycji ciała podczas pracy siedzącej i równomierne rozkładanie obciążeń podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów. W profilaktyce sprawdza się regularne wykonywanie ćwiczeń aerobowych oraz wzmacniających mięśnie brzucha i przykręgosłupowe. Należy ponadto dbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Rośliny w profilaktyce i terapii
Zastosowanie znajdują surowce roślinne o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i rozgrzewającym. Stosuje się je zarówno zewnętrznie (w postaci okładów, maści, kąpieli), jak i wewnętrznie (w postaci naparów, wyciągów). Warto sięgnąć po surowce bogate w salicylany (korę wierzby i topoli), seskwiterpeny (kłącze imbiru), glikozydy irydoidowe (korzeń hakorośli rozesłanej) i kurkuminy (kłącze kurkumy). Do użytku zewnętrznego poleca się okłady borowinowe, oleje (z nasion gorczycy czarnej lub białej) i olejki eteryczne (m.in. eukaliptusowy, kamforowy).
