Genisteina
Flawonoidy, czyli związki o wielokierunkowej aktywności biologicznej, są coraz częściej wykorzystywane w profilaktyce i terapii wielu chorób. Jedną z substancji do nich zaliczanych jest genisteina, która w ostatnim czasie stała się przedmiotem licznych badań mających na celu poznanie jej potencjalnych zastosowań medycznych.
Właściwości
Genisteina to naturalny izoflawon znajdujący się w nasionach soi i innych roślin strączkowych. W tkankach roślinnych występuje w formie nieaktywnej – 7-O-β-D-glukopiranozylogenisteiny (genistyny), a także w postaci estrów z niższymi kwasami karboksylowymi (głównie malonowym i octowym). Przemiana glikozydu w aktywny aglikon zachodzi dopiero w przewodzie pokarmowym, w wyniku reakcji enzymatycznych.
Genisteina ma właściwości przeciwutleniające, antyproliferacyjne, angiostatyczne, proapoptotyczne. Oddziałuje również na cykl komórkowy i uczestniczące w nim cząsteczki o działaniu regulatorowym. Genisteina ogranicza agregację krwinek czerwonych, dzięki czemu może być użyteczna w profilaktyce chorób układu krążenia. Ze względu na zdolność do hamowania aktywności osteoklastów i stymulowania działania osteoblastów wpływa pozytywnie na gęstość kości. Jej przyjmowanie może więc pomóc osobom zmagającym się z osteoporozą. Genisteina zanana jest także z aktywności estrogennej. Dzięki budowie zbliżonej do estrogenów wykazuje działanie hormonopodobne. Stosowana bywa zatem do łagodzenia dolegliwości związanych z menopauzą.
Zastosowanie w profilaktyce i terapii nowotworów
Zainteresowanie genisteiną związane jest przede wszystkim z wynikami badań sugerującymi jej użyteczność w profilaktyce i leczeniu niektórych nowotworów. Wykazano m.in. ujemną korelację między spożywaniem soi (bogatej w genisteinę) a zachorowalnością na nowotwory sutka, przewodu pokarmowego i prostaty. Zauważono ponadto, że u Azjatów, przyjmujących wraz z pokarmem około 20–80 mg genisteiny dziennie, notuje się od 4 do 10 razy niższą śmiertelność z ich powodu niż u mieszkańców Europy Zachodniej (u których dzienne spożycie genisteiny wynosi zaledwie 1–3 mg).
Badania przeprowadzone na modelach zwierzęcych potwierdziły, że wysoka zawartość genisteiny w diecie może ograniczać proces kancerogenezy spowodowany czynnikami chemicznymi lub promieniowaniem. Co więcej, u szczurów, którym dożylnie podano komórki czerniaka, zaobserwowano zmniejszenie liczby przerzutów nowotworowych aż o 54% po suplementacji genisteiną w dawce 200 μM dziennie. Aktywność przeciwnowotworową genisteiny w zwierzęcych modelach doświadczalnych dowiedziono również w przypadku raka płuc, pęcherza i sutka.
Ze względu na obiecujące wyniki badań nad antykancerogennym działaniem genisteiny warto rozważyć jej stosowanie u osób dotkniętych chorobą nowotworową (w celu zapobiegania nawrotom i przerzutom) oraz szczególnie narażonych na jej rozwój.
