Dobroczynna moc śluzu
Prawoślaz lekarski (Althaea officinalis) jest rośliną wieloletnią należącą do rodziny ślazowatych (Malvaceae). Ze względu na dużą zawartość substancji śluzowych wykazuje właściwości powlekające, osłonowe i zmiękczające. W tradycyjnej medycynie prawoślaz stosowany jest od starożytności jako środek wspomagający leczenie infekcji układu oddechowego i łagodzący dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Cechy charakterystyczne
Prawoślaz lekarski występuje pospolicie w rejonie śródziemnomorskim. W Polsce w stanie dzikim spotkać można go głównie na nizinach. Prawoślaz jest popularną rośliną uprawną. Osiąga wysokość 1,5 m. Ma charakterystyczne, duże (5 cm) białoróżowe kwiaty i skrętoległe liście o różnorodnym kształcie. Kwitnie w okresie od lipca do sierpnia.
Surowce lecznicze
Głównym surowcem leczniczym rośliny jest korzeń, zbierany wiosną w drugim lub trzecim roku uprawy. W celach leczniczych stosuje się także liście prawoślazu, pozyskiwane w czasie kwitnienia.
Najważniejszymi substancjami aktywnymi rośliny (znajdującymi się zarówno w korzeniu, jak i w liściach) są związki śluzowe (m.in. kwas galakturonowy, galaktoza, glukoza, ramnoza, arabinoza). Ich zawartość wynosi do 10%. Korzeń zawiera również: pektyny, skrobię, asparaginę, betainę. W liściach prawoślazu znajdują się: flawonoidy (tilirozyd), fenolokwasy, kumaryny (skopoletyna) i związki mineralne.
Prawoślaz lekarski działa osłaniająco i powlekająco na błony śluzowe. Znajdujące się w nim śluzy mają zdolność do pochłaniania wody i pęcznienia. Nie ulegają wchłanianiu z przewodu pokarmowego, dlatego działają jedynie miejscowo.
Na kaszel
Wyciągi z korzenia prawoślazu stosowane są jako środki przeciwkaszlowe i wspomagające leczenie infekcji układu oddechowego. Znajdujące się w roślinie śluzy powlekają błony śluzowe gardła i krtani, zmiękczają zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę, łagodzą podrażniania, zmniejszają uczucie suchości gardła i redukują ból. Oddziałują również na receptory kaszlowe – blokują ich działanie, hamując odruch kaszlu. Syrop z prawoślazu może złagodzić dolegliwości towarzyszące przeziębieniu czy astmie.
W walce z zaparciami
Prawoślaz wpływa pozytywnie na pracę przewodu pokarmowego. Zawarte w nim substancje śluzowe łagodzą uszkodzenia przełyku i żołądka oraz pobudzają ruchy perystaltyczne jelit. Prawoślaz wspomaga leczenie stanów zapalnych przewodu pokarmowego, łagodzi objawy refluksu żołądkowo-przełykowego, redukuje zaparcia.
Na problemy ze skórą
Prawoślaz stosowany zewnętrznie ogranicza problemy ze skórą. Wyciągi z korzenia poprawiają witalność komórek nabłonkowych i pobudzają ich proliferację. Zmniejszają uwalnianie endoteliny-1 z keratynocytów i ograniczają jej oddziaływanie na proliferację i różnicowanie melanocytów, dzięki czemu rozjaśniają przebarwienia. Prawoślaz działa też przeciwzapalnie i antyseptycznie – można wykorzystać go do leczenia trudno gojących się ran, czyraków, wrzodów, stanów zapalnych skóry.
Inne właściwości
Prawoślaz lekarski działa przeciwdrobnoustrojowo. Hamuje wzrost bakterii i grzybów, m.in. Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Proteus vulgaris, Candida albicans. Roślina ma ponadto właściwości: immunostymulujące, antyoksydacyjne, neuroprotekcyjne i hipoglikemizujące.
Przeciwwskazania
Preparaty na bazie prawoślazu uważane są bezpieczne i dobrze tolerowane. Mogą być stosowane nawet przez dzieci i osoby starsze. Nie zaleca się jednak ich używania przez kobiety ciężarne i karmiące piersią. Przyjmowanie preparatów z prawoślazu może zmniejszyć przyswajanie innych środków farmakologicznych.
