Aktywność biologiczna
Bioaktywne peptydy to związki pozyskiwane przede wszystkim z białek znajdujących się w żywności. Wykazują one zdolność do regulowania pracy układów: pokarmowego, krążenia, nerwowego, immunologicznego i hormonalnego. Tak szerokie działanie biologiczne wykorzystuje się w profilaktyce i terapii chorób dietozależnych.
Właściwości
Bioaktywne peptydy to fragmenty sekwencji aminokwasowych białek, wywierające pozytywny wpływ na organizm człowieka. Ich dobroczynne właściwości ujawniają się dopiero po uwolnieniu z łańcucha białkowego. Peptydy aktywne biologicznie otrzymuje się za pomocą hydrolizy enzymatycznej (w przewodzie pokarmowym człowieka bądź in vitro) lub fermentacji przeprowadzonej przez mikroorganizmy proteolityczne. Biopeptydy występują we wszystkich surowcach białkowych przeznaczonych do produkcji żywności. Wykryto je w niektórych produktach spożywczych, np.: mleku, jajach, serze, surowcach roślinnych, rybach. Ze względu na działanie biologiczne można podzielić je na różne grupy. Wyróżnia się m.in. związki o działaniu antymikrobiologicznym, opioidowym, przeciwutleniającym, immunomodulującym, przeciwtrombotycznym, antyhipertensyjnym. Niektóre peptydy mogą również wiązać jony metali czy obniżać ciśnienie krwi.
Zastosowanie profilaktyczne i terapeutyczne
Biopeptydy o działaniu antyoksydacyjnym znajdujące się głównie w mleku i produktach mlecznych neutralizują negatywne działanie wolnych rodników pobudzających rozwój chorób cywilizacyjnych. Znajdują więc zastosowanie w profilaktyce: cukrzycy, nowotworów, chorób neurodegeneracyjnych i układu krążenia.
Z właściwości peptydów mogą skorzystać także osoby borykające się z nadciśnieniem. Źródłem związków obniżających ciśnienie krwi są m.in. białka: mleka, ryżu, soi, jaj, mięsa wieprzowego. Peptydy te pełnią funkcję inhibitorów konwertazy angiotensyny, będącej elementem szlaków biochemicznych odpowiedzialnych za regulację ciśnienia krwi.
Kolejną grupą biopeptydów są związki oddziałujące na funkcjonowanie układu nerwowego, czyli peptydy opioidowe. Mają one działanie m.in. uspokajające i przeciwbólowe. Z badań przeprowadzonych na szczurach wynika ponadto, że poprawiają zdolność uczenia się i stymulują rozwój nowych neuronów. Fragmenty β-kazeiny mogą z kolei przeciwdziałać utracie pamięci.
Fosfopeptydy kazeiny mają istotne znaczenie dla gospodarki mineralnej organizmu. Związki te zwiększają biodostępność niektórych makro- i mikroelementów (np. wapnia, cynku, miedzi i żelaza), dlatego stosowane są w odżywkach dla niemowląt i w pastach do zębów.
Peptydy są też składnikami aktywnymi kosmetyków. Wpływają na syntezę białek skóry, stymulują produkcję kolagenu, chronią skórę przed wolnymi rodnikami oraz hamują aktywność niektórych enzymów i neurotransmiterów. Znajdują więc zastosowanie np. w preparatach nawilżających i przeciwzmarszczkowych.
