Glutation (g-glutamylocysteinyloglicyna) należy do grupy tripeptydów. Białko to występuje we wszystkich organizmach żywych. W komórkach i tkankach organizmu ludzkiego ma kilka postaci:
1) glutation zredukowany (GSH)
2) glutation utleniony (GSSG)
3) s-nitrozoglutation (GSNO)
4) mieszane disiarczki glutationu i białek.
Z grupą sulfohydrolową -SH tworzy związek tiolowy. Syntezowany jest w cytoplazmie praktycznie wszystkich komórek z trzech aminokwasów: kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny. Pod wpływem syntezy w cząsteczce glutationu tworzy się nietypowe wiązanie izopeptydowe chroniące go przed działaniem wewnatrzkomórkowych peptydaz (z wyjątkiem glutationazy).
Najbardziej reaktywna grupa chemiczna
Rolą glutationu w organizmie jest utrzymanie równowagi fizjologicznej między prooksydantami, a antyoksydantami – decyduje to o życiu lub śmierci komórek. Grupa tiolowa (-SH) bierze udział w ważnych przemianach biologicznych, tzn. w:
1) reakcjach odwodorowania (jedno- i dwuelektronowego), w wyniku których powstają rodniki tiylowe i disulfidy;
2) reakcjach utleniania z kwasami sulfonowymi jako produktami;
3) dysocjacjach kwasowych grup -SH;
4) kompleksowaniu jonów metali.
Rola w organizmie
Glutation przede wszystkim pełni rolę antyoksydantu – zmiata wolne rodniki, zapobiegając stresowi oksydacyjnemu, przedwczesnemu starzeniu się i degeneracji komórek oraz rozwojowi stanu zapalnego, a w konsekwencji – nowotworu. Warunkuje też skuteczne działanie innych przeciwutleniaczy, m.in. witamin C i E oraz selenu.
Poza aktywnością przeciwutleniającą:
1) bierze udział w odtwarzaniu uszkodzonych związków komórkowych: białek, lipidów błon komórkowych i DNA;
2) pomaga w utrzymaniu prawidłowego potencjału redoksowego komórek, wpływa to na regulację wewnątrzkomórkowego metabolizmu, warunkuje procesy wzrostu i podziału komórek, a także decyduje o zaprogramowaniu śmierci komórek zużytych lub uszkodzonych;
3) w ośrodkowym układzie nerwowym pełni rolę neuroprzekaźnika i neuromodulatora;
4) nasila produkcję białych krwinek, przez co stymuluje układ immunologiczny do obrony przed drobnoustrojami chorobotwórczymi, podnosi więc odporność;
5) umożliwia detoksykację organizmu – wpływa na prawidłową pracę wątroby, wiąże toksyny, metale ciężkie, pestycydy, herbicydy i inne szkodliwe substancje oraz wspomaga ich wydalanie z ustroju.
Warunek zdrowia i dobrego samopoczucia
Niebezpieczne obniżenie stężenia glutationu prowadzi do poważnych schorzeń: upośledzenia pracy wątroby, a w konsekwencji do niebezpiecznego kumulowania się toksyn w ustroju i zatrucia organizmu; chorób neurodegeneracyjnych, m.in. choroby Parkinsona i Alzheimera; cukrzycy, AIDS i nowotworów. Spadek poziomu glutationu obserwuje się z wiekiem lub w wyniku przewlekłego stresu, zanieczyszczenia środowiska i nieodpowiedniego sposobu odżywiania się, zwłaszcza spożywania znacznych ilości produktów wysokoprzetworzonych zawierających konserwanty, sztuczne barwniki, emulgatory, spulchniacze czy wzmacniacze smaku i zapachu.
Suplementacja glutationu i cysteiny
Naturalnym sposobem na zwiększenie stężenia glutationu jest dostarczenie organizmowi większych ilości cysteiny, gdyż aminokwas ten jest niezbędny do wyprodukowania glutationu przez organizm. Cysteinę można znaleźć w wielu wysokobiałkowych produktach, jak: mięso, jaja, nasiona roślin strączkowych (fasoli, soi, soczewicy, groszku), kukurydza, a także w warzywach: czosnku, brokułach, szpinaku, awokado i szparagach. Pozytywny wpływ na zwiększenie stężenia glutationu ma także spirulina i kurkumina. Ponadto dostępne są specjalne preparaty z gutationem zredukowanym. Przeciwwskazaniami do ich stosowania są ciąża i laktacja, a także astma oskrzelowa. Przy długotrwałym zażywaniu suplementów z glutationem może dojść do obniżenia poziomu cynku w organizmie, dlatego zalecane są przerwy w ich zażywaniu.
