Glutation - właściwości antyoksydacyjne
Najważniejszym zadaniem tego białka jest utrzymanie równowagi fizjologicznej między prooksydantami, a antyoksydantami.
Glutation (g-glutamylocysteinyloglicyna) należy do grupy tripeptydów. Białko to występuje we wszystkich organizmach żywych. W komórkach i tkankach organizmu ludzkiego ma kilka postaci:
1) glutation zredukowany (GSH)
2) glutation utleniony (GSSG)
3) s-nitrozoglutation (GSNO)
4) mieszane disiarczki glutationu i białek.
Z grupą sulfohydrolową -SH tworzy związek tiolowy. Syntezowany jest w cytoplazmie praktycznie wszystkich komórek z trzech aminokwasów: kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny. Pod wpływem syntezy w cząsteczce glutationu tworzy się nietypowe wiązanie izopeptydowe chroniące go przed działaniem wewnatrzkomórkowych peptydaz (z wyjątkiem glutationazy).
Najbardziej reaktywna grupa chemiczna
Rolą glutationu w organizmie jest utrzymanie równowagi fizjologicznej między prooksydantami, a antyoksydantami – decyduje to o życiu lub śmierci komórek. Grupa tiolowa (-SH) bierze udział w ważnych przemianach biologicznych, tzn. w:
1) reakcjach odwodorowania (jedno- i dwuelektronowego), w wyniku których powstają rodniki tiylowe i disulfidy;
2) reakcjach utleniania z kwasami sulfonowymi jako produktami;
3) dysocjacjach kwasowych grup -SH;
4) kompleksowaniu jonów metali.
Rola w organizmie
Glutation przede wszystkim pełni rolę antyoksydantu – zmiata wolne rodniki, zapobiegając stresowi oksydacyjnemu, przedwczesnemu starzeniu się i degeneracji komórek oraz rozwojowi stanu zapalnego, a w konsekwencji – nowotworu. Warunkuje też skuteczne działanie innych przeciwutleniaczy, m.in. witamin C i E oraz selenu.
Poza aktywnością przeciwutleniającą:
1) bierze udział w odtwarzaniu uszkodzonych związków komórkowych: białek, lipidów błon komórkowych i DNA;
2) pomaga w utrzymaniu prawidłowego potencjału redoksowego komórek, wpływa to na regulację wewnątrzkomórkowego metabolizmu, warunkuje procesy wzrostu i podziału komórek, a także decyduje o zaprogramowaniu śmierci komórek zużytych lub uszkodzonych;
3) w ośrodkowym układzie nerwowym pełni rolę neuroprzekaźnika i neuromodulatora;
4) nasila produkcję białych krwinek, przez co stymuluje układ immunologiczny do obrony przed drobnoustrojami chorobotwórczymi, podnosi więc odporność;
5) umożliwia detoksykację organizmu – wpływa na prawidłową pracę wątroby, wiąże toksyny, metale ciężkie, pestycydy, herbicydy i inne szkodliwe substancje oraz wspomaga ich wydalanie z ustroju.
Warunek zdrowia i dobrego samopoczucia
Niebezpieczne obniżenie stężenia glutationu prowadzi do poważnych schorzeń: upośledzenia pracy wątroby, a w konsekwencji do niebezpiecznego kumulowania się toksyn w ustroju i zatrucia organizmu; chorób neurodegeneracyjnych, m.in. choroby Parkinsona i Alzheimera; cukrzycy, AIDS i nowotworów. Spadek poziomu glutationu obserwuje się z wiekiem lub w wyniku przewlekłego stresu, zanieczyszczenia środowiska i nieodpowiedniego sposobu odżywiania się, zwłaszcza spożywania znacznych ilości produktów wysokoprzetworzonych zawierających konserwanty, sztuczne barwniki, emulgatory, spulchniacze czy wzmacniacze smaku i zapachu.
Suplementacja glutationu i cysteiny
Naturalnym sposobem na zwiększenie stężenia glutationu jest dostarczenie organizmowi większych ilości cysteiny, gdyż aminokwas ten jest niezbędny do wyprodukowania glutationu przez organizm. Cysteinę można znaleźć w wielu wysokobiałkowych produktach, jak: mięso, jaja, nasiona roślin strączkowych (fasoli, soi, soczewicy, groszku), kukurydza, a także w warzywach: czosnku, brokułach, szpinaku, awokado i szparagach. Pozytywny wpływ na zwiększenie stężenia glutationu ma także spirulina i kurkumina. Ponadto dostępne są specjalne preparaty z gutationem zredukowanym. Przeciwwskazaniami do ich stosowania są ciąża i laktacja, a także astma oskrzelowa. Przy długotrwałym zażywaniu suplementów z glutationem może dojść do obniżenia poziomu cynku w organizmie, dlatego zalecane są przerwy w ich zażywaniu.
Bibliografia
Bilska A., Kryczyk A., Włodek L., Różne oblicza biologicznej roli glutationu, Postępy Higieny Medycyny Doświadczalnej 2007, nr 61, s. 438–453
Bukowska B., Funkcje glutationu oraz czynniki zmniejszające jego stężenie, Medycyna Pracy 2005, nr 1(56), s. 69–80
Bukowska B., Glutation: biosynteza, czynniki indukujące oraz stężenie w wybranych jednostkach chorobowych, Medycyna Pracy 2004, nr 6 (55), s. 501–509
W tej samej kategorii