Kwas D-asparaginowy (DAA) jest organicznym związkiem chemicznym, zalicza się go do aminokwasów endogennych, to znaczy, że organizm ludzki sam może go syntezować w procesie racemizacji kwasu L- asparaginowego znajdującego się w pożywieniu białkowym. Kwas DAA jest prawoskrętnym enancjomerem kwasu L-asparaginowego, czyli skręca w prawo płaszczyznę światła spolaryzowanego. Nazwa związku pochodzi od szparagów, z których soku w 1827 roku uczeni A. Plisson i E. Ossain wyizolowali asparaginę, a następnie przeprowadzili jej hydrolizę.
Źródła w żywności
Aby organizm był w stanie zsyntezować odpowiednią ilość kwasu DAA, konieczna jest dieta obfitująca w kwas L-asparaginowy. Najwięcej znajduje się go w produktach białkowych:
1) mleku i jego przetworach – pożyteczne bakterie fermentacji mlekowej, znajdujące się m.in.: w jogurtach, kefirach, maślankach czy niektórych serach, produkują enzym racemazę i przyspieszają proces przekształcania kwasu L-asparaginowego w kwas DAA;
2) mięsie – głównie drobiu;
3) rybach i owocach morza;
4) warzywach: awokado, szparagi.
Niezbędny w prawidłowej fizjologii
Kwas DAA to substancja wpływająca na procesy życiowe związane z funkcjonowaniem:
1) układu nerwowego, w którym:
• stymuluje produkcję dopaminy, co wpływa na poprawę pamięci,
• jest neurotransmiterem (przenosi sygnały nerwowe między neuronami),
• uczestniczy w syntezie innego ważnego przekaźnika nerwowego: kwasu N-metylo-D-asparaginowego (NMDA),
• zarówno kwas DAA, jak i NMDA są w stanie wiązać się z receptorami NMDA, które zostają w ten sposób aktywowane do produkcji innego ważnego neuroprzekaźnika o działaniu hamującym – kwasu gamma-aminomasłowego (GABA), odpowiedzialnego m.in. za zdolność do radzenia sobie w trudnych sytuacjach przez poprawę nastroju i wpływ na równowagę emocjonalną;
2) układu endokrynnego (hormonalnego), w którym nasila wydzielanie testosteronu wg następującego schematu reakcji: wpływa na wzrost wytwarzania hormonu luteinizującego (LH) w przysadce mózgowej, który wiąże się z receptorami znajdującymi się na powierzchni komórek Leydiga w jądrach i wywołuje wzrost syntezy cyklicznego AMP (cAMP) – nukleotydu kluczowego dla prawidłowego przebiegu reakcji biochemicznych ustroju. Poza tym kwas DAA zwiększa ekspresję mRNA, w wyniku czego nasila się produkcja białek transportujących cholesterol, co również pobudza komórki Leydiga do produkcji testosteronu.
Zwiększenie produkcji testosteronu w jądrach wpływa na poprawę kondycji, siły i wytrzymałości fizycznej, zwiększenie energii, szybszy przyrost masy mięśniowej. Korzyści te docenią przede wszystkim sportowcy i mężczyźni wyjątkowo aktywni fizycznie.
Testosteron, którego produkcja spada z wiekiem, zwiększa libido oraz męską sprawność seksualną. Kwas DAA jest ważny również w procesie produkcji plemników.
Suplementacja DAA
Z uwagi na obniżenie syntezy testosteronu u mężczyzn po 40. roku życia oraz małą ilość kwasu L-asparaginowego w produktach spożywczych warto rozważyć suplementację kwasu DAA. Dzienna dawka powinna wynosić od 2000 do 3000 mg, powinna być przyjmowana w porcjach między posiłkami. Po 3–4 tygodniach suplementacji zaleca się 2-, 3-tygodniową przerwę. Należy pamiętać o równoczesnym dostarczaniu witamin z grupy B oraz nieprzekraczaniu maksymalnej dziennej dawki, gdyż może to skutkować zmianami trądzikowymi, dysfunkcją prostaty oraz mniejszym libido. Kwas DAA ma silny wpływ na układ endokrynny, dlatego nie powinni go przyjmować mężczyźni w okresie dojrzewania płciowego.
