Mahonia pospolita (łac. Mahonia aquifolium), z rodziny berberysowatych, to gatunek niewielkiego krzewu uprawiany często jako roślina ozdobna – tym chętniej, że jest zimozielony, co pozwala się nim cieszyć praktycznie przez cały rok. Liście mahonii są ciemnozielone i posiadają na brzegach liczne kolce, a kwiaty są niewielkie i jasnożółte. Liście, korzenie i kora mahonii znajdują obecnie coraz częściej zastosowanie w medycynie.
Działanie przeciwbakteryjne
W wyciągach z mahonii pospolitej występuje kilka alkaloidów, które mają mocne działanie przeciwbakteryjne. Są to przede wszystkim protoberberyna, berberyna oraz jatroryzyna. W badaniach laboratoryjnych udowodniono, że wyciąg z mahonii może ograniczać namnażanie się bakterii, m.in. gronkowca oraz Propionibacterium acnes, bakterii wywołującej trądzik. Dlatego często wyciąg z tej rośliny stosowany jest w maściach i kremach przeciwtrądzikowych. Dodatkowo niektóre substancje zawarte w liściach mahonii zmniejszają odporność bakterii na antybiotyki.
Działanie przeciwgrzybicze
Poza bakteriami alkaloidy mogą także zabijać niektóre grzyby. Wykazano, że mahonia potrafi zabijać drożdżaki z rodzaju Candida, które są w stanie powodować infekcje grzybicze skóry oraz błon śluzowych. Maści z dodatkiem wyciągów z mahonii bywają też pomocne w leczeniu grzybic skóry.
Działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne
Alkaloidy roślinne mają również działanie przeciwutleniające, co powoduje, że unieszkodliwiają one wolne rodniki w naszych organizmach. Wolne rodniki mogą nam szkodzić poprzez inicjowanie procesów starzenia się oraz uszkodzenia komórek, w tym ich materiału genetycznego, a poza tym prowadzić do powstawania procesów zapalnych. Zachodzenie tych ostatnich mahonia ogranicza dodatkowo hamowaniem działania lipooksygenazy, enzymu odpowiedzialnego za syntezę leukotrienów, które z kolei odpowiadają m.in. za powstawanie stanu zapalnego.
Działanie immunosupresyjne
Leukotrieny są ponadto niezbędne do prawidłowego działania układu odpornościowego. Zmniejszenie ich produkcji prowadzi do immunosupresji, co nie jest pożądane u zdrowych ludzi, ale może być korzystne w przypadku niektórych chorób autoimmunologicznych, w których układ odpornościowy atakuje komórki własnego organizmu. Maści z mahonią mogą więc być stosowane np. w leczeniu łuszczycy.
Działanie przeciwnowotworowe
Alkaloidy mahonii ograniczają również wzrost komórek nowotworowych oraz ich podziały i mogą zmuszać je do apoptozy, czyli bezpiecznej dla organizmu śmierci. Wykazano takie działanie m.in. dla komórek ludzkiego raka jelita grubego.
