Mięta (łac. Mentha L.) to roślina z rodziny jasnotowatych, która występuje w ponad 30 gatunkach. Rozpowszechniona jest głównie w Europie, Azji i Afryce, a uprawia się ją na całym świecie. Najpopularniejszym jej gatunkiem jest mięta pieprzowa (łac. Mentha piperitae L.). To jedna z najstarszych roślin, używana w celach kulinarnych i leczniczych już przez starożytnych Rzymian, Greków, Egipcjan oraz w kulturach Dalekiego Wschodu. Nazwa „mięta” pochodzi od imienia greckiej nimfy Minto (Mente, Menthe), która została przemieniona w tę roślinę. Właściwości lecznicze posiadają liście mięty. Z całego ziela przez destylację otrzymuje się również olejek eteryczny , a z niego mentol.
Terapeutyczne działanie liści
Liście mięty pieprzowej zawierają:
• garbniki (6–12%);
• karotenoidy (do 7%);
• olejki eteryczne (1–3%);
• flawonoidy (głównie pochodne apigeniny i diosmetyny, m.in. luteolinę i jej 7-glikozyd, rutynę, hesperydynę, eriocytrynę);
• utlenione flawony;
• kwasy fenolowe (chlorogenowy, rozmarynowy);
• triterpeny.
Składniki te odpowiadają za korzystne dla układu pokarmowego działanie: rozkurczające, żółciopędne (co pomaga w schorzeniach wątroby i dróg żółciowych) i wiatropędne (zapobieganie powstawaniu nadmiernej ilości gazów w jelitach i eliminacja dokuczliwych wzdęć). Napar lub wyciąg z liści mięty ogranicza ryzyko wystąpienia wrzodów, niestrawności i nieżytu żołądka. Działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Roślina wykazuje również właściwości antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze. Napar miętowy pomaga się zrelaksować i uspokoić.
Olejek miętowy
Olejek eteryczny z mięty pieprzowej ma charakterystyczny dla tej rośliny orzeźwiający zapach i chłodzący smak. Obfituje on w następujące substancje bioaktywne:
• lewoskrętny mentol i jego izomery (50–86%) – związki odpowiadające za charakterystyczny aromat i efekt chłodzenia;
• estry mentolu (głównie octan i izowalerian);
• ketony (menton, izomenton, pulegon, piperyton);
• monoterpeny;
• tlenki terpenowe (cyneol i jasmon);
• mentofuran.
Olejek miętowy, podobnie jak ziele i liście, pobudza pracę układu pokarmowego (wydzielanie soków żołądkowych i żółci w wątrobie), przez co ułatwia trawienie. Działa też rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Zalecany jest przy nadwrażliwości jelita grubego. Oprócz tego antyseptyczne działanie olejku miętowego pomaga w leczeniu: zapalenia zatok, przeziębienia, grypy, stanów zapalnych błony śluzowej jamy ustnej, chorób przyzębia, nieżytu górnych dróg oddechowych, zapaleń skóry, bólu mięśniowego i nerwobólu. Ważną cechą tego produktu jest działanie przeciwbakteryjne (głównie wobec bakterii tlenowych) i przeciwgrzybicze. Stosuje się go na szeroką skalę również w przemyśle spożywczym (w napojach chłodzących, gumach do żucia, wyrobach cukierniczych i przyprawach) oraz w kosmetyce (pasty do zębów, płyny do płukania jamy ustnej, żele chłodzące).
Mentol
Jest to alkohol terpenowy uzyskiwany z olejku miętowego przez wymrażanie. Jest składnikiem wielu maści i płynów stosowanych przy zapaleniach skóry. Mentol daje odczucie chłodzenia. Wykazuje działanie przeciwbólowe i zmniejsza uczucie swędzenia. Znajduje się też w preparatach żółciopędnych.
Orzeźwiające napoje
Napar z mięty nie tylko ma działanie terapeutyczne, ale również orzeźwia, co jest szczególnie pożądane w upalne dni. Listki można dodać do schłodzonej wody, aby nabrała miętowego aromatu. Można to połączyć jeszcze z cytryną lub limonką, kiwi, truskawkami, imbirem czy miodem. Składniki dodaje się do zimnej wody mineralnej lub zalewa wrzątkiem, a dopiero później schładza. Ciekawą propozycją jest napój ziołowy z mięty, lawendy i rumianku – wszystkie składniki zagotowuje się w wodzie, odstawia na 30 minut do zaparzenia i odcedza oraz schładza. Dodatkowy efekt chłodzący uzyskuje się, dodając kostki lodu. Innym intrygującym połączeniem jest orzeźwiający napar z liści mięty i herbaty rooibos z dodatkiem cytryny (rooibos zalewamy wrzątkiem, dodajemy miętę i cytrynę, zaparzamy i studzimy, można posłodzić do smaku). Wszystkie napoje zawierające liście mięty są niezastąpione w gorące dni, a przy tym bardzo korzystne dla zdrowia.
