Stosowanie suplementów diety w ciąży
W czasie trwania ciąży kobiece ciało jest odpowiedzialne za zapewnienie optymalnych warunków dla rozwoju i wzrostu zarodka, a później płodu.
Dlaczego odpowiednia suplementacja jest tak ważna w czasie trwania ciąży?
Ciąża jest największym życiowym wyzwaniem dla organizmu kobiety. Poza utrzymaniem prawidłowych funkcji narządów wewnętrznych oraz metabolizmu, kobiece ciało jest odpowiedzialne za zapewnienie optymalnych warunków dla rozwoju i wzrostu zarodka, a później płodu. W czasie ciąży ciało kobiety się zmienia. I nie chodzi tu tylko o widoczne różnice, takie jak powiększenie piersi czy obwodu brzucha. Zmieniają się również właściwości układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, inaczej pracują nerki, nawet krew ma inny skład niż przed ciążą.
Ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze i potrzeby rozwijającego się dziecka kobieta powinna stosować określone preparaty, które pozwolą zminimalizować ryzyko wystąpienia wad wrodzonych oraz chorób u potomka. Poniżej wyszczególniono substancje niezbędne do prawidłowego rozwoju ciąży i dziecka.
Kwas foliowy
Kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego metabolizmu kwasów nukleinowych (czyli DNA i RNA), bierze udział w produkcji krwinek czerwonych. Jego niedobór może powodować u dziecka wady ośrodkowego układu nerwowego, serca oraz układu moczowego, a u matki niedokrwistość i zwiększone ryzyko poronienia. Przed zajściem w ciążę kobieta powinna suplementować kwas foliowy w dawce 0,4 mg dziennie przynajmniej przez 6 tygodni oraz przynajmniej do II trymestru. W szczególnych przypadkach dawka może się zwiększyć.
Witamina D
Witamina D działa na wiele narządów i układów w organizmie człowieka, między innymi: reguluje stężenie wapnia i fosforu we krwi, wpływa na układ kostny, wspomaga komórki krwiotwórcze i układ odpornościowy. Niedobór witaminy D zwiększa ryzyko osteoporozy i wystąpienia zakażeń u matki ze wszystkimi negatywnymi konsekwencjami dla płodu. Dlatego też kobieta w okresie rozrodczym i w całym okresie ciąży powinna przyjmować dziennie 2000 j.m. witaminy D.
Jod
Podczas ciąży zwiększa się produkcja hormonów tarczycy. Również rozwijające się dziecko potrzebuje dużej ilości jodu. Niedobory tego pierwiastka powodują u płodu niedorozwój umysłowy, wady ośrodkowego układu nerwowego, niedosłuch oraz wrodzoną niedoczynność tarczycy. Dla kobiety zwiększa się ryzyko poronienia lub porodu przedwczesnego oraz wystąpienia wola tarczycy. W czasie ciąży i karmienia kobieta powinna przyjmować 250 μg jodu na dobę. Część tej dawki zawarta jest w soli kuchennej, która jest w Polsce obowiązkowo jodowana, suplementacja powinna zatem wynosić 150–200 μg dziennie.
Żelazo
Ze względu na zmianę właściwości krwi u kobiet ciężarnych często stwierdza się spadek hemoglobiny i tzw. fizjologiczną niedokrwistość. Należy ją jednak odróżnić od anemii z niedoboru żelaza, w której produkcja krwinek czerwonych jest upośledzona, a hemoglobina spada poniżej 11 mg/dL. Konsekwencją niedokrwistości niedoborowej mogą być: poród przedwczesny, niedokrwistość u dziecka i opóźnienie rozwoju psychoruchowego. Czynnikiem ryzyka jest dieta wegetariańska lub wegańska matki. W czasie ciąży powinno się zaprzestać stosowania tych diet, a jeśli nie jest to możliwe – ciąża powinna przebiegać pod ścisłym nadzorem lekarskim. Suplementacja żelaza powinna obejmować okres prekoncepcyjny (przed zajściem w ciążę), a następnie okres ciąży i karmienia piersią, z wyłączeniem pierwszych 8 tygodni ciąży od zapłodnienia. Suplementacja żelaza w ciągu pierwszych 8 tygodni ciąży może prowadzić do powstania wad rozwojowych.
Magnez
Niedobór magnezu powoduje wzrost kurczliwości mięśni, co skutkuje podwyższeniem ciśnienia tętniczego oraz bolesnymi kurczami mięśni. Zwiększa się również ryzyko porodu przedwczesnego ze względu na wzrost pobudliwości macicy. Suplementacja powinna wynosić 200–1000 mg na dobę.
PUFA
PUFA, czyli wielonienasycone kwasy tłuszczowe, są składnikami błon komórkowych. Są szczególnie istotne dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego oraz siatkówki oka. Niedobory PUFA mogą prowadzić do upośledzenia umysłowego, zaburzeń ostrości wzroku oraz porodu przedwczesnego. Suplementacja powinna wynosić od 600 mg DHA (kwasu dokozaheksaenowego) na dobę.
Podsumowanie
Ciąża jest czasem ogromnego wysiłku dla organizmu kobiety. Odpowiednia suplementacja niezbędnych substancji przyczynia się do prawidłowego rozwoju ciąży i płodu. Suplementy o udowodnionym korzystnym wpływie na przebieg ciąży to: preparaty zawierające kwas foliowy, witaminę D, jod, żelazo, magnez oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe.
Bibliografia
Ropacka M., Żywienie kobiet ciężarnych, Położnictwo i ginekologia, t. 1, G. Bręborowicz red., PZWL, Warszawa 2005, s. 67–75
Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących, Ginekologia Polska 2014, vol. 85, nr 5, s. 395–399, online: https://www.ptgin.pl/index.php/content/download/9482/140470/file/Stosowanie%20witamin%20i%20mikroelement%C3%B3w%20u%20kobiet%20planuj%C4%85cych%20ci%C4%85%C5%BC%C4%99,%20ci%C4%99%C5%BCarnych%20i%20karmi%C4%85cych.pdf [dostęp 29.09.2018]
W tej samej kategorii