On:
list W: Dieta i odżywianie person Dodane przez:

Woda – podstawa życia

W trakcie procesów metabolicznych wodę wydala się stale z organizmu, dlatego tak ważne jest jej regularne dostarczanie.

Woda, inaczej tlenek wodoru lub oksydan, to nieorganiczny związek chemiczny o wzorze H2O. W przyrodzie występuje w trzech stanach skupienia – ciekłym, stałym (lód) i gazowym (para wodna). Z punktu widzenia procesów chemicznych jest ona przede wszystkim dobrym rozpuszczalnikiem. Z punktu widzenia życia na Ziemi natomiast – substancją niezbędną. Bez wody życie nie byłoby możliwe. Większość wody na naszej planecie – ponad 90% – stanowią morza i oceany, będące zbiornikami wody słonej. Oprócz soli (chlorku sodu) rozpuszczone są w niej również gazy znajdujące się w atmosferze, głównie dwutlenek węgla.

Niezbędna w procesach biologicznych

Każdy organizm żywy składa się w większości z wody. Umożliwia ona zachodzenie wszystkich procesów biologicznych:

1) jest środkiem transportu dla substancji odżywczych, produktów przemiany materii, enzymów, hormonów oraz impulsów nerwowych – jako podstawowy składnik krwi (której stanowi 95%) i limfy (której stanowi 60–70%);

2) pozwala utrzymać prawidłową temperaturę ciała – pochłaniając ciepło, rozprowadza je po organizmie, a gdy temperatura jest zbyt wysoka, dochodzi do schładzania się ciała poprzez wydalanie potu;

3) umożliwia trawienie pokarmu i wchłanianie substancji odżywczych – dzięki obecności w ślinie, sokach żołądkowych, enzymach trawiennych oraz wszystkich narządach układu pokarmowego;

4) zapobiega urazom organów wewnętrznych i tkanek, wypełniając przestrzenie międzykomórkowe – chroni m.in. mózg, gałki oczne, rdzeń kręgowy, serce, płuca; zapobiega też tarciu połączeń kości i stawów;

5) jest rozpuszczalnikiem dla większości związków obecnych w organizmie – substancje odżywcze mogą dzięki temu zostać wchłonięte, a szkodliwe produkty przemiany materii – usunięte;

6) w procesie oddychania nawilża zarówno pobierane powietrze, jak i śluzówki narządów oddechowych, chroniąc je w ten sposób przed zanieczyszczeniami dostającymi się wraz z wdychanym powietrzem;

7) tylko dzięki niej możliwa jest prawidłowa praca nerek – rozpuszczają się w niej związki przeznaczone do wydalenia;

8) jej obecność w skórze zapewnia tej tkance elastyczność, odpowiednie nawilżenie i ochronę.

Jakość i ilość wypijanej wody – najważniejsze dla zdrowego stylu życia

Ludzki organizm składa się w ponad 70% z wody, a ciało noworodka zawiera jej o 15% więcej. W trakcie procesów metabolicznych wodę wydala się stale z organizmu (wraz z moczem, kałem, potem i wydychanym powietrzem), dlatego tak ważne jest jej regularne dostarczanie, zarówno w pokarmach, jak i w płynach. To podstawa każdej dobrze zbilansowanej diety. Powinno się wypijać ok. 2 litrów wody dziennie, a w okresie zwiększonej aktywności fizycznej nawet trzy razy tyle. Warto pamiętać o zastępowaniu kawy, herbaty, napojów i soków czystą, niegazowaną wodą.

Odwodnienie – groźny stan chorobowy

Do odwodnienia może dojść nie tylko podczas upałów, ale też mrozów, nadmiernego wysiłku fizycznego czy walki organizmu z chorobą. Oznacza ono utratę bardzo dużej ilości wody wraz z elektrolitami niezbędnymi do prawidłowego przebiegu procesów biologicznych. Istnieją trzy rodzaje odwodnienia: hipertoniczne (gdy traci się więcej wody niż elektrolitów), hipotoniczne (gdy przeważają straty elektrolitów) i izotoniczne (gdy następuje utrata wody i elektrolitów w tej samej ilości).

Odwodnienie może mieć bardzo groźne następstwa. Jego początkowe stadium organizm sygnalizuje wzmożonym pragnieniem. Jeśli nie dostarczy się mu odpowiedniej ilości wody, pojawią się również: ograniczenie ilości wydalanego moczu, suchość w ustach, brak apetytu, wzdęcia, problemy z trawieniem, zaparcia, ospałość, przyspieszenie akcji serca, wiotczenie skóry, bolesność mięśni i stawów, zawroty i bóle głowy, ograniczenie wydzielania potu, gorączka, spadek ciśnienia, zapadnięcie się gałek ocznych lub nawet utrata przytomności. W poważnych przypadkach odwodnienia konieczne jest dożylne podanie płynów; jeśli zaś stan chorego nie wymaga leczenia szpitalnego, płyny należy uzupełniać stopniowo – bardzo często, ale w małych ilościach.

Aby zapobiec niebezpiecznym skutkom odwodnienia, należy codziennie dostarczać organizmowi wystarczającej ilości płynów. Ogólnie zaleca się wypijanie od 25 do 35 ml wody na 1 kg masy ciała. Kobiety potrzebują przynajmniej 2 litrów wody dziennie, a mężczyźni 2,5 l. Więcej wody potrzebują kobiety w ciąży (2,3 l dziennie) i karmiące (3 l dziennie). Oczywiście latem bądź przy wzmożonej aktywności fizycznej, a także w chorobie przebiegającej z gorączką i biegunką zapotrzebowanie na wodę znacznie wzrasta, różni się też w zależności od wieku – u nastoletnich chłopców w okresie dojrzewania jest to nawet 3,3 l dziennie. U dzieci, ze względu na ich wzmożoną ruchliwość, należy zadbać o bardzo częste podawanie niewielkich ilości wody. Warto również wziąć pod uwagę, że zawartość wody w organizmie zmniejsza się z wiekiem, oznacza to, że z czasem organizm potrzebuje coraz więcej wody. W razie niedostarczania organizmowi odpowiedniej jej ilości szybciej pojawiają się oznaki starzenia (zmarszczki, utrata jędrności i elastyczności skóry), oprócz tego obniża się odporność i występują dolegliwości ze strony układu pokarmowego czy krwionośnego. Zbyt mała ilość wody może być przyczyną bardzo wielu chorób, zwłaszcza u osób starszych. Niekiedy najbardziej oczywistym lekarstwem na rozmaite dolegliwości, z którymi zmagają się osoby w podeszłym wieku, jest zwiększenie ilości wypijanych płynów.

Gazowana czy niegazowana, mineralna czy źródlana

Bardzo dużo mówi się o piciu wody niegazowanej – to ważne, ponieważ dwutlenek węgla obecny w wodzie gazowanej przepełnia żołądek i sprawia, że faktyczna ilość wypitej wody jest mniejsza, niż być powinna. Z tego powodu pojawia się fałszywe odczucie ugaszenia pragnienia. Tymczasem wody niegazowanej można wypić o wiele więcej, faktycznie odpowiadając na potrzebę zaspokojenia pragnienia. Nieprawdą jest natomiast, że woda gazowana jest niezdrowa – wręcz przeciwnie – zawarty w niej dwutlenek węgla pobudza pracę układu pokarmowego, a więc przyspiesza przemianę materii i wzmaga apetyt. Działa też moczopędnie. Jednak przy schorzeniach układu pokarmowego, jak celiakia, refluks, wrzody żołądka i dwunastnicy, zespół złego wchłaniania, wrzodziejące zapalenie jelit, czy zespół jelita wrażliwego dwutlenek węgla może powodować bolesne wzdęcia, a przyspieszenie perystaltyki jelit nie jest wskazane przy tych chorobach. Dlatego po wodę gazowaną mogą sięgać jedynie osoby zdrowe.

Istnieją trzy rodzaje wód gazowanych: niskonasycona CO2 (poniżej 1500 mg/l), średnionasycona CO2 (1500–4000 mg/l) i wysokonasycona CO2 (powyżej 4000 mg/l). Ktoś, kto cieszy się ogólnie dobrym stanem zdrowia, może swobodnie wybrać wodę, która bardziej odpowiada jego preferencjom. Wody gazowanej nie zaleca się kobietom w ciąży i karmiącym, małym dzieciom, osobom cierpiącym na dolegliwości układu pokarmowego, takie jak zespół jelita drażliwego czy wzdęcia (CO2 może je nasilać), oraz w problemach z krtanią oraz przy obturacyjnej chorobie płuc.

Różnice między wodą mineralną a źródlaną dotyczą przede wszystkim stopnia mineralizacji, czyli zawartości składników mineralnych. Umownie przyjęto, że w wodach źródlanych (inaczej niskozmineralizowanych) stopień mineralizacji wynosi 200–500 mg/dm3. W wodach mineralnych natomiast udział mikroelementów stanowi od 500 do ponad 1000 mg/dm3. Są to kationy: magnezowy, wapniowy, sodowy, potasowy; oraz aniony: chlorkowy, jodkowy, wodorowęglanowy, siarczanowy. Nie ma przeciwwskazań, aby osoby zdrowe piły wody mineralne. Ich przeznaczenie jest po prostu nieco inne – zaleca się je osobom dbającym o uzupełnienie niedoborów konkretnych pierwiastków w diecie. Chcąc dostarczyć dodatkową ilość wapnia, magnezu czy potasu, warto więc sięgnąć po wodę mineralną. Istnieją różne: z niską zawartością sodu, z większą ilością wodorowęglanu sodowego, siarczanu magnezu czy innych pierwiastków – osoby zainteresowane konkretnym stężeniem danego składnika mogą dobrać odpowiedni dla siebie rodzaj wody. Wody mineralne z wysoką zawartością wodorowęglanów (powyżej 600 mg/l) są niewskazane przy nadkwasocie, gdyż składnik ten nasila dolegliwość. Siarczany w ilości powyżej 600 mg/l wywołują biegunki, jeśli natomiast jest ich mniej, działają korzystnie na przemianę materii oraz wzmagają wydzielanie żółci.

Wody źródlane z kolei przeznaczone są do codziennego, częstego spożycia. Są dobre także dla dzieci, kobiet w ciąży i matek karmiących oraz osób, które muszą ograniczać spożycie konkretnych minerałów. Zarówno wody źródlane, jak i mineralne wydobywa się z ujęć podziemnych, gdzie są chronione przed zanieczyszczeniami chemicznymi i mikrobiologicznymi – zapewnia to ich bezpieczny dla zdrowia skład.

Należy pamiętać, że woda jest najważniejszą substancją w przyrodzie, a więc i we wszystkich organizmach żywych. Wypijanie codziennie odpowiedniej jej ilości to podstawa dla zdrowia. Okazuje się, że w bardzo wielu przypadkach wystarczy zwiększyć ilość dostarczanej organizmowi wody, aby wiele dolegliwości po prostu ustąpiło.


Bibliografia

Derkowska-Sitarz M., Adamczyk-Lorenc A., Wpływ składników mineralnych rozpuszczonych w wodzie pitnej na organizm człowieka, „Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej” 2008, nr 123, s. 39–48.

Małecka I., Staszewski Z., Woda czynnikiem życia każdego organizmu, Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska 2015, nr 13, s. 101–107.

Nieumywakin I., Woda. Zdrowie i życie. Fakty i mity, Warszawa 2016.

Salomon A., Regulska-Ilow B., Polskie butelkowane wody mineralne i lecznicze – charakterystyka i zastosowanie, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2013, nr 1, s. 53–65,

online: http://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2013/1/BR%201-2013%20-%20s.%20053-065.pdf [dostęp 1.03.2018].


Niedziela Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota January February March April May June July August September October November December

New Account Register

Already have an account?
Log in instead Lub Reset password