Zakwaszenie organizmu – zachwiana równowaga
Właściwy poziom pH płynów ustrojowych warunkuje dobre samopoczucie oraz sprawne funkcjonowanie poszczególnych układów
Właściwy poziom pH płynów ustrojowych warunkuje dobre samopoczucie oraz sprawne funkcjonowanie poszczególnych układów. Skala pH mieści się w zakresie od 0 do 14, gdzie 7 jest neutralną wartością (taki poziom pH ma czysta woda), pH poniżej 7 to odczyn kwasowy, powyżej – zasadowy (alkaliczny). Najbardziej kwaśny jest sok żołądkowy (pH⸗2), pozostałe płyny ustrojowe mogą mieć zarówno kwaśny, obojętny, jak i zasadowy odczyn. Wyjątek stanowi krew, której pH jest stale zasadowe; mieści się w zakresie od 7,35 do 7,45. Każde odchylenie od tej normy jest bardzo groźne dla zdrowia, poważnie zaburzyłoby wszystkie procesy życiowe. Ten niebezpieczny stan to kwasica, w której może dojść nawet do śmierci.
O zakwaszeniu natomiast mówimy wtedy, gdy do organizmu dostarczana jest zbyt duża ilość związków działających kwasotwórczo (obniżających pH) na pozostałe płyny ustrojowe – potrzebna jest wtedy dużo większa ilość energii, aby powrócić do stanu równowagi, co skutkuje wieloma dolegliwościami; głównie obniżoną odpornością.
Dlaczego dochodzi do zakwaszenia organizmu
W procesie trawienia pokarmy rozkładają się na podstawowe produkty metabolizmu: białka do aminokwasów, tłuszcze do wolnych kwasów tłuszczowych, a węglowodany do cukrów prostych. Oprócz tego jedzenie zawiera liczne witaminy i minerały oraz inne substancje. Istnieją pierwiastki tworzące grupy kwasowe w związkach (fosfor, siarka, chlor) oraz grupy zasadowe (magnez, wapń, sód, potas). Jeżeli w diecie przeważają związki kwasotwórcze, może dojść do nadprodukcji kwasów (m.in.: węglowego, siarkowego, fosforowego), które będą obniżały pH płynów ustrojowych. Kwaśny odczyn płynów i tkanek skutkuje licznymi problemami zdrowotnymi. Do przyczyn zakwaszenia zalicza się również: stresujący tryb życia, brak aktywności fizycznej (lub przeciwnie – jej nadmiar), stosowanie używek i głodówki.
Rozpoznanie zakwaszenia organizmu
Symptomy wskazujące na zakwaszenie organizmu są bardzo różnorodne i mogą dotyczyć wielu układów, tkanek i narządów, a także powodować dolegliwości natury psychologicznej.
Najczęściej pojawiają się:
1) nadmiernie przesuszona, podrażniona skóra ze skłonnością do wyprysków i zaczerwienienia;
2) pozbawione blasku, słabe i nadmiernie wypadające włosy;
3) zniszczone, łamliwe paznokcie;
4) zajady w kącikach ust;
5) podrażnione dziąsła;
6) katar;
7) dolegliwości żołądkowo-jelitowe: bóle brzucha, biegunki, stany zapalne;
8) kamienie w pęcherzyku żółciowym;
9) zapalenie ścięgien, sztywnienie szyi, bóle mięśni, stawów i kości (reumatyzm, artretyzm, osteoporoza);
10) skłonność do nadmiernego przybierania na wadze;
11) obniżona odporność – częste infekcje bakteryjne i wirusowe;
12) problemy z pamięcią i koncentracją;
13) ciągły brak energii, poczucie zmęczenia;
14) częste wahania nastroju, depresja;
15) drażliwość i nerwowość.
Aby trafnie zdiagnozować poziom zakwaszenia organizmu należy kilka razy dziennie wykonać pomiar pH moczu (można to zrobić samodzielnie za pomocą papierków lakmusowych). Jeżeli każdy pomiar wskazuje na silnie kwaśny odczyn, może to świadczyć o zbyt dużej ilości produktów kwasotwórczych w diecie.
Produkty kwasotwórcze i zasadotwórcze
Aby dieta sprzyjała utrzymaniu optymalnego poziomu pH w organizmie, stosunek produktów zasadotwórczych do kwasotwórczych powinien wynosić 80% do 20%.
Produkty kwasotwórcze można podzielić na:
1) wysoko kwasotwórcze o pH od 5,0 do 5,9, są to: mięso (wołowina, jagnięcina, wątróbka, wieprzowina, drób), sery żółte, biała mąka i produkty z niej sporządzone (chleb, bułki, makarony), ryż biały, cukier, słodycze (np. ciastka, czekolada), budynie, dżemy, galaretki, piwo, kawa, czarna herbata, gazowane słodkie napoje, sztuczne słodziki;
2) średnio kwasotwórcze o pH od 6,0 do 6,9: ryby i owoce morza, kiełbasy i wędliny, chleb żytni, płatki zbożowe, płatki kukurydziane, soki owocowe z cukrem, wino, jogurt słodzony, banany zielone, gryka, sery pleśniowe, jajka gotowane na twardo, ketchup, majonez, makaron pełnoziarnisty, orzeszki ziemne, ziemniaki gotowane, popcorn solony, ryż basmati, ryż brązowy, sos sojowy;
3) słabo kwasotwórcze o pH do 7: otręby, orzechy nerkowca, chleb graham, żurawina, fruktoza, miód, soczewica, mleko krowie homogenizowane, mleko kozie homogenizowane, musztarda, orzeszki pistacjowe, krakersy, kakao, nasiona słonecznika, nasiona dyni, orzechy włoskie, borówki, masło, fasola, oliwki konserwowe, śliwki suszone.
Podobnie dzielą się produkty zasadotwórcze:
1) wysoko zasadotwórcze o pH od 8,1 do 9: cytryna, arbuz, limonka, mango, kiwi, melon, marakuja, gruszka, papaja, ananas, winogrona, suszone daktyle, suszone figi, morele suszone, pietruszka, rzeżucha, botwina, wodorosty morskie, szparagi, rodzynki, świeże niesłodzone soki warzywne, pieprz Cayenne;
2) średnio zasadotwórcze o pH od 7,1 do 8: jabłka, świeże morele, banany (dojrzałe), jagody, maliny, truskawki, porzeczki, świeże daktyle, świeże figi, agrest, winogrona, nektarynki, brzoskwinie, grejpfruty, pomarańcze, awokado, pomidory, marchew, seler, sałata, świeży słodki zielony groszek, dynia, szpinak, świeża zielona fasola szparagowa, buraki, brokuły, kapusta, jarmuż, kalarepa, sałata lodowa, pasternak, kabaczki, świeża słodka kukurydza, rzepa, ziemniaki, czosnek, świeże zioła, pędy bambusa, kiełki lucerny, ocet winny;
3) słabo zasadotwórcze o pH nie niższym niż 7: karczochy, zielona brukselka, świeże ogórki, bakłażany, pory, świeże oliwki, cebula, kalafior, rabarbar, wiśnie, chrzan, grzyby, sól morska, przyprawy, żółtko jajka ugotowanego na miękko, oliwa z oliwek, orzechy kokosowe, nasiona sezamu, migdały, soja, mleko sojowe, tofu, kiełki zbóż.
Istnieją jeszcze produkty neutralne o pH=7: świeże niesolone masło, serwatka, jogurt naturalny, świeże mleko krowie, śmietana, margaryna, oleje roślinne (oprócz oliwy).
Inną wartością pomocną w określeniu, czy dany produkt jest zasado- czy kwasotwórczy, jest wskaźnik PRAL (Potential Renal Acid Load) podawany w mEq (miligramorównoważnikach) na 100 g produktu. Wartość dodatnia PRAL wskazuje na działanie kwasotwórcze, ujemna – na zasadotwórcze. PRAL określa tendencję poszczególnych produktów do obciążania nerek kwasami.
Profilaktyka
Dobrze skomponowana dieta, dostarczająca wystarczającej ilości pełnowartościowych białek, zdrowych nienasyconych kwasów tłuszczowych, węglowodanów złożonych oraz niezbędnych minerałów i witamin jest skutecznym sposobem zapobiegania zakwaszeniu organizmu. Z pewnością dużą rolę odgrywają warzywa i owoce w diecie (powinny one stanowić nawet 70% wszystkich posiłków spożywanych w ciągu dnia), gdyż należą do produktów najbardziej zasadotwórczych. Istotne jest też zadbanie o codzienną dawkę ruchu (może to być zarówno sport, jak i aktywność na świeżym powietrzu) oraz unikanie nałogów. Niemały wpływ ma troska o dobre samopoczucie psychiczne. Stres i brak odpowiedniej ilości snu sprzyjają bowiem zakwaszeniu płynów ustrojowych. Pamiętać należy także o wypijaniu dziennie minimum 2 litrów czystej wody, najlepiej niegazowanej.
Bibliografia
Wpływ zakwaszenia na stan zdrowia organizmu, http://www.zdrowezycie.jgora.pl/media/uploads/media/zakwaszenie_.pdf [dostęp 9.03.2018]
Treutwein N., Zakwaszenie. Nieznana przyczyna wielu chorób, Szczecin 2012
Brown S., Triveri Jr L., Przewodnik odkwaszania organizmu, Białystok 2015
W tej samej kategorii