Brzoza
Jest drzewem o silnej symbolice w polskiej kulturze. Do dziś używa się jej w obrzędach wielkanocnych czy Bożego Ciała. Zachwycające swoim pięknem drzewo jest też cenione z powodu leczniczej mocy.
Surowce lecznicze
Spośród siedmiu gatunków brzóz występujących w Polsce używa się w celach leczniczych przede wszystkim dwóch – brzozy brodawkowatej (Betula verrucosa) i brzozy omszonej (Betula pubescen).
Główny surowiec fitoterapeutyczny stanowią liście. Są one bogate m.in. w: związki flawonoidowe (m.in. hiperozyd i mirycetynę), olejki eteryczne, garbniki, saponiny, kwasy organiczne, triterpeny, W znacznych ilościach występują w nich: sole magnezu, miedzi, potasu, cynku i witamina C. Liście brzozy mają zastosowanie w produkcji syropów, soków i naparów. Mają one właściwości moczopędne i saluretyczne (usuwają nadmiar sodu i potasu), dlatego mogą być przydatne w terapii chorób układu moczowego (przebiegających ze skąpomoczem): dny moczanowej, kamicy moczowej, czy chorób reumatycznych. Wyciągi z liści są użyteczne także w leczeniu łuszczycy i trądziku młodzieńczego.
Również pączki z brzozy wykazują właściwości moczopędne. Zawierają one mniej flawonoidów niż liście, więcej natomiast – olejków eterycznych. Ze względu na działanie przeciwzapalne, wykrztuśne i napotne preparaty z pączków brzozy można stosować w przeziębieniu, grypie, infekcjach górnych dróg oddechowych i w chorobach wątroby.
Zastosowanie lecznicze ma także kora brzozy, znajdują się w niej bowiem dobroczynne triterpeny. Szczególne zainteresowanie wzbudza betulina, w korze brzozy jest jej 10–12%. Wykazuje ona aktywność przeciwnowotworową, przeciwzapalną, przeciwwirusową, przeciwbakteryjną i hepatoochronną.
Prozdrowotne działanie soku brzozy
Do profilaktyki zdrowotnej warto wykorzystać sok z pnia brzozy (oskołę). Pozyskuje się go wczesną wiosną ze specjalnego otworu wywierconego w drzewie. Świeży sok można przechowywać w lodówce przez 4–5 dni. Przygotowuje się z niego smaczne nalewki lub wina. Oskoła zawiera m.in. cukier inwertowany, kwasy organiczne (jabłkowy, cytrynowy), garbniki, żywice, salicylany, związki flawonoidowe (m.in. luteolinę, kwercetynę), aminokwasy i peptydy. Jest też doskonałym źródłem wielu witamin (np. C, z grupy B) i minerałów (m.in.: magnezu, wapnia, żelaza, potasu, fosforu). Sok brzozy i przygotowane z niego nalewki oraz syropy stosuje się do naturalnych kuracji wzmacniających i detoksykujących. Sprawdzą się więc zwłaszcza podczas okresowych spadków odporności. Oskołę warto używać w profilaktyce i terapii kamicy żółciowej, schorzeń wątroby i układu moczowego. Sok brzozy pomaga uzupełnić niedobory żelaza, dlatego jest godny polecenia osobom cierpiącym na anemię. Ze względu na dużą zawartość przeciwutleniaczy może być przydatny w zapobieganiu nowotworom i chorobom układu krążenia. Jego przyjmowanie łagodzi także dolegliwości związane z nieżytem żołądka i chorobą wrzodową. Oskołę można stosować również zewnętrznie do rozjaśnienia piegów, wzmocnienia włosów lub ograniczenia zmian trądzikowych.
