Biotyna – witamina niezbędna w procesach przemiany materii
Nazwa „biotyna” pochodzi od greckiego słowa bios – życie i w pełni oddaje rolę tej substancji w organizmie – bierze udział w wielu ważnych procesach życiowych. Znana jest również jako witamina H lub witamina B7, należy do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie. Pod względem chemicznym – to heterocykliczny związek pierścieniowy z bocznym łańcuchem zakończonym grupą karboksylową (COOH). Zawiera też siarkę. Jest to substancja wrażliwa na promieniowanie UV, wysokie temperatury oraz kontakt z tlenem i związkami zasadowymi.
Bioprocesy warunkujące życie
Witamina B7 wchodzi w skład wielu ważnych enzymów, dlatego bierze udział w istotnych procesach biochemicznych, jak:
1) glukogeogeneza (proces tworzenia glukozy) – biotyna przyczynia się do utrzymania prawidłowego poziomu glukozy we krwi;
2) metabolizm białek, tłuszczów i synteza kwasów tłuszczowych,;
3) wchłanianie witaminy C – zwiększa jej przyswajalność,;
4) cykl kwasu cytrynowego, inaczej cykl Krebsa, umożliwiający utlenianie związków organicznych w celu wytworzenia energii niezbędnej do życia, zapewnienia to m.in. niezakłóconą pracę układu nerwowego;
5) synteza protrombiny odpowiedzialnej za krzepliwość krwi – bierze udział razem z witaminą K;
6) wspomaganie pracy tarczycy;
7) pomoc w utrzymaniu zdrowego stanu skóry i włosów (dzięki zawartości siarki);
8) przemiana dwutlenku węgla w organizmie, w których pełni rolę przenośnika tego gazu;
9) procesy wzrostu i podziału komórek.
Zastosowanie i szczególne znaczenie w cukrzycy
Ze względu na bezpośredni udział w procesie tworzenia glukozy oraz zapewnienia jej odpowiedniego stężenia we krwi biotyna jest ważna w łagodzeniu objawów i leczeniu cukrzycy typu 2. U diabetyków zatem obserwuje się wyraźnie zwiększone zapotrzebowanie na biotynę. Witamina ta może okazać się pomocna również w anemii, przy wypadaniu włosów, w problemach z tarczycą czy w chorobach skóry. Jej odpowiednia ilość jest też istotna dla kobiet w ciąży, gdyż niedobór biotyny może być jednym z czynników warunkujących wystąpienie wad wrodzonych płodu.
Biotyna stosowana jest w wielu kosmetykach pielęgnujących skórę, które mają zazwyczaj w składzie witaminę A i E. Związek ten głęboko nawilża skórę, likwiduje przebarwienia, przywraca jędrność i wygładza zmarszczki. Witamina H pomocna jest także przy bardziej nasilonych problemach skórnych, jak stany zapalne, trądzik i łojotok.
Groźny niedobór i nieistotny nadmiar
W odróżnieniu od innych witamin biotyna wytwarzana jest przez florę bakteryjną jelit, dlatego rzadko występują jej niedobory. Jeżeli już do nich dochodzi, to nie wynikają one z braku w pożywieniu, a z osłabienia lub zniszczenia mikroflory bakteryjnej spowodowanego np.: antybiotykoterapią czy żywieniem pozajelitowym. U takich chorych mogą pojawić się następujące objawy: zmiany skórne w postaci wysypki czy łuszczenia się naskórka, wypadanie włosów, osłabienie i rozdwajanie się paznokci, bóle mięśni i stawów, drętwienie kończyn, zapalenie spojówek oraz senność, lękliwość, obniżenie nastroju z depresją i halucynacjami włącznie. Podwyższony poziom cholesterolu i powiększona wątroba również świadczą o poważnym niedoborze biotyny. Co ciekawe, nie stwierdzono skutków jej nadmiaru. Jeżeli decydujemy się na suplementację, to należy pamiętać o przyjmowaniu jej wraz z innymi witaminami z grupy B, witaminami A i E oraz magnezem i manganem, gdyż z tymi mikroskładnikami działa najlepiej. Dobowe zapotrzebowanie na biotynę wynosi: 5–6 µg dla niemowląt, 8 µg dla dzieci do 3 roku życia, 12 µg dla dzieci od 4 do 6 roku życia, 20 µg dla dzieci od 7 do 9 roku życia, 25 µg dla nastolatków, 30 µg dla dorosłych oraz 35 µg dla kobiet ciężarnych i karmiących.
Produkty bogate w biotynę
1) mięso wieprzowe wołowe i drobiowe – najwięcej biotyny jest w wątrobie (100–200 µg/100 g wątroby) oraz nerkach,
2) soja (65 µg/100 g),
3) żółtko jaja (60 µg/100 g),
4) orzechy włoskie (25,5 µg/100 g),
5) sardynki (21 µg/100 g),
6) migdały (17 µg/100 g),
7) grzyby (15 µg/100 g),
8) ryż brązowy (9 µg/100 g),
9) produkty zbożowe pełnoziarniste (7 µg/100 g),
10) szpinak (6 µg/100 g),
11) marchew (3 µg/100 g),
12) pomidory (2 µg/100 g).
Oprócz tego znajdziemy ją w: mleku i jego przetworach, drożdżach, kukurydzy, kalafiorze, cebuli, burakach, grochu, bananach, arbuzach, melonach, grejpfrutach, brzoskwiniach, winogronach oraz nierafinowanych i tłoczonych na zimno olejach rzepakowym i słonecznikowym.
