Powszechnie wiadomo, że wapń jest istotnym składnikiem kości i zębów – obliczono, że ciało dorosłego człowieka zawiera nawet do 1,2 kg tego pierwiastka. Rola wapnia w organizmie nie ogranicza się jednak do funkcji budulcowej – odpowiedzialny jest za poprawne działanie licznych mechanizmów nieustannie zachodzących w ciele każdego z nas.
Nie tylko jako budulec
Analizując skład ludzkiego ciała, naukowcy wyodrębnili dwie postaci, pod którymi kryje się wapń. W układzie szkieletowym gromadzony jest hydroksyapatyt – związana forma, odpowiedzialna za wytrzymałość kości i poprawną budowę zębów. Stanowiące jedynie 1% zawartego w organizmie pierwiastka jony wapniowe pełnią nie mniej istotną funkcję – regulują liczne procesy, takie jak:
- krzepnięcie krwi,
- kurczenie się włókien mięśniowych,
- reakcje zapalne,
- rozmnażanie komórek i regeneracja,
- aktywacja enzymów i stymulacja wydzielania hormonów.
Dzienne zapotrzebowanie
Zgodnie z najnowszymi zaleceniami rekomendowana dzienna dawka wapnia to 1000 mg dla osób dorosłych. Podaż pierwiastka powinna być podwyższona do 1200–1300 mg w okresie intensywnego wzrostu oraz w podeszłym wieku. Prawidłowy poziom wapnia we krwi oscyuje w granicach 8,5–10,5 mg/dl.
Fizjologiczne wchłanianie zawartego w pożywieniu wapnia uzależnione jest od obecności i aktywności witaminy D.
Nie za mało, nie za dużo
Niedobór wapnia może pojawić się w wyniku niewystarczającej podaży tego metalu wraz z pożywieniem bądź nieprawidłowego stopnia przyswajania i wydalania pierwiastka. Do skutków hipokalcemii należą:
- bóle mięśniowe,
- łamliwość kości i osteoporoza,
- krwotoki z nosa,
- zaburzenia pracy serca i krzepnięcia krwi,
- wahania ciśnienia tętniczego,
- krzywica,
- tężyczka,
- złe samopoczucie i stany lękowe.
Nadmiary wapnia w organizmie występują rzadko, lecz wzmożoną uwagę powinny zwracać symptomy takie jak zaparcia i nudności. Przewlekła hiperkalcemia może prowadzić do formowania się kamieni nerkowych i zaburzenia wchłaniania mikroskładników.
Wapń w codziennej diecie
Do produktów o wysokiej zawartości omawianego pierwiastka należą przede wszystkim: nabiał, jaja, ryby i konserwy rybne. Wapń obecny w produktach mlecznych cechuje się szczególnie wysoką wchłanialnością, dotyczy to głównie kefirów i jogurtów. Należy mieć na uwadze, że ten pierwiastek zawarty w produktach niskotłuszczowych jest gorzej przyswajalny – z tego powodu warto sięgać po produkty półtłuste bądź pełnotłuste. Osoby na diecie wegańskiej powinny dbać o podaż wapnia, spożywając: kasze, kakao, kapustę włoską, szczypior, ciemnoziarniste pieczywo oraz suche nasiona roślin strączkowych. Cenne źródła wapnia to także: orzechy, suszone figi, mleko sojowe oraz tofu. Należy mieć na uwadze, że przyswajalność pierwiastka z produktów roślinnych jest istotnie niższa.
