Skąd się wzięła nazwa “daltonizm”?
Pochodzi od nazwiska angielskiego fizyka i chemika Johna Daltona, który w 1714 roku po raz pierwszy opisał swoją zaburzoną percepcję barw – mylił kolor czerwony i zielony. Jednak prawidłowe określenie choroby to ślepota barw. Jest to zaburzenie rozpoznawania kolorów, w którym ludzie nie widzą różnic pomiędzy niektórymi lub wszystkimi barwami.
Przyczyny
Ślepota barw jest najczęściej wadą wrodzoną uwarunkowaną genetycznie. Jest ona dziedziczona w sposób recesywny sprzężony z chromosomem X. Oznacza to, że aby doświadczyć choroby trzeba mieć wadliwą kopię genu na wszystkich chromosomach X, które posiadamy. Dlatego właśnie na ślepotę barw dużo częściej cierpią mężczyźni, którzy do manifestacji choroby potrzebują tylko jednej wersji wadliwego genu, a kobiety aż dwóch. Kobiety najczęściej są nosicielkami zmutowanej wersji genu powodującego ślepotę barw. Oznacza to, że mają jedną wersję tego genu, który nie wpływa na ich widzenie, jednak mają 50% szans przekazania go potomstwu. Jeżeli przekaże go synowi, wystąpi u niego ślepota barw, jeżeli córce – zostanie nosicielką, chyba że u ojca też jest ta choroba, wtedy i córka ją odziedziczy. Inne przyczyny wywołujące ślepotę barw to: uszkodzenie drogi wzrokowej, działania uboczne niektórych leków oraz związków chemicznych lub nieprawidłowe działanie czopków (komórek siatkówki pozwalających widzieć kolory).
Diagnostyka i leczenie
Ślepota barw może znacznie utrudniać życie codzienne, głównie w ruchu ulicznym, dlatego ważna jest diagnostyka oraz korekcja. Aby zdiagnozować tę chorobę, używa się różnych tablic do badania widzenia barwnego. Najpopularniejsze z nich to tablice pseudoizochromatyczne Ishihary, służące do badania rozróżniania barwy zielonej i czerwonej. Tablica zazwyczaj składa się z kół o różnych rozmiarach w odcieniach czerwonego i zielonego, z których na środku ułożona jest cyfra. Osoby, które mają problem z odróżnieniem tych barw nie widzą cyfry. Istnieją również inne tablice badające inne zaburzenia barw, chociaż w Polsce rzadziej się z nich korzysta. Można również skorzystać z testu Farnswortha D-15, w którym sprawdza się widzenie niebieskiego, czerwonego i zielonego. Polega na odpowiednim ułożeniu klocków tak aby ich kolory płynnie przechodziły w siebie. Niestety, nie ma leczenia dziedzicznej ślepoty barw – można jedynie stosować korekcyjne soczewki, które mają pobudzać dodatkowe bodźce w oku, tak aby widzieć barwy wcześniej niezauważalne. Jeżeli jednak choroba jest wtórna wobec innej choroby lub przyjmowania leków, trzeba działać na przyczynę pierwotną, np. zmienić leki czy operować siatkówkę.
Podsumowanie
Ślepota barw to choroba polegająca na zaburzonym odróżnianiu barw widzianych przez większość ludzi. Zazwyczaj jest to choroba dziedziczna, na którą cierpią w większości mężczyźni. Aby wykryć ślepotę barw używa się różnych tablic oraz testów sprawdzających widzenie barw. Niestety, nie ma leczenia dziedzicznej ślepoty barw, można jednak stosować soczewki korygujące.
