Czym jest borówka czarna?

Borówka czarna (Vaccinium myrtillus L.), inaczej zwana borówką czernicą lub czarną jagodą, jest krzewem z rodziny borówkowatych (wrzosowatych). W Polsce znana jest pod wieloma różnymi nazwami, np. jako: borowina, borowik, borówka, ciemna jagoda, jagoda, jagoda leśnia, jagodzina, modra jagoda, sinica. Osiąga od 15 do 60 cm wysokości. To roślina wieloletnia, szeroko rozpowszechniona w Azji, Europie i Ameryce Północnej, głównie w klimacie umiarkowanym. Owocem tej krzewinki jest kulista, czarna jagoda o średnicy od 7 do 10 mm. Borówka czernica kwitnie od kwietnia do czerwca, jej owoce dojrzewają natomiast aż do września.

Wartości odżywcze borówki czernicy

Borówka czarna w większości składa się z wody (86 g na 100 g produktu ) oraz węglowodanów, czyli cukrów. Jednak poza tym możemy w niej znaleźć również: witaminy, składniki mineralne, karotenoidy, pektyny i kwasy organiczne. Zawartość różnych związków jest ściśle związana z cyklem rozwoju rośliny i uzależniona od miejsca występowania.

Ważnym składnikiem czarnej jagody są antocyjany. To grupa związków chemicznych z klasy flawonoidów, będących glikozydami. Są naturalnymi barwnikami pochodzenia roślinnego i to właśnie im borówka czernica zawdzięcza swój granatowy kolor, bowiem w zależności od pH soku komórkowego antocyjany mogą przyjmować barwę od czerwonej do fioletowej. Borówka czernica jest jednym z najbogatszych źródeł antocyjanów. Zawiera od 300 do 700 mg tych składników na 100 g produktu. W jagodzie czarnej zidentyfikowano 13 antocyjanów w postaci glikozydowej.

Kolejnym ważnym składnikiem czarnych jagód są garbniki. To substancje naturalnie występujące w roślinach, należące do grupy polifenoli. Charakteryzują się zdolnością do trwałego wiązania z białkami, a także do ściągania, czyli garbowania skóry, przez co znajdują szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Owoce zawierają od 5 do 12% garbników, a ich koncentracja maleje wraz z dojrzewaniem jagód.

Innymi składnikami występującymi w czarnych jagodach są: fenolokwasy, kwas jabłkowy, bursztynowy, cytrynowy, glutaminowy i asparaginowy. Stwierdzono również obecność kwasu pantotenowego i amidu kwasu nikotynowego.

Najważniejsze właściwości zdrowotne czarnej borówki

Czarna jagoda ze względu na bardzo dużą zawartość składników odżywczych odznacza się wieloma dobroczynnymi właściwościami dla ludzkiego organizmu. Działanie zdrowotne borówka czernica zawdzięcza w większości obecności antocyjanów. Ich biodostępność jest bardzo dobra, gdyż w przewodzie pokarmowym zostają one wchłonięte w niezmienionej formie. Ekstrakty z borówki są bardzo polecane osobom, u których występuje problem z widzeniem. Poprawiają one bowiem widzenie nocne, zdolności adaptacyjne do ciemności oraz zwiększają wrażliwość siatkówki, przez co poprawia się jakość widzenia.

Antocyjany mają również działanie przeciwbakteryjne. Mieszanina ekstraktów z owoców jagodowych działa przeciwzapalnie i toksycznie na Helicobacter pylori – bakterie zasiedlające żołądek. Pomaga również w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Antocyjany wykazują też działanie przeciwmiażdżycowe, bowiem zmniejszają złogi cholesterolu w aorcie i naczyniach mózgowych.

Owoce borówki czernicy znajdują też zastosowanie w profilaktyce chorób nowotworowych. Badania tkanek rakowych i prawidłowych pobranych przed terapią i po niej wykazały, że dieta bogata w antocyjany nasiliła apoptozę komórek nowotworowych bez wpływu na komórki prawidłowe.

Liczne zastosowania borówki czernicy

Wyróżnić można następujące inne zastosowania czarnej borówki:

• działanie moczopędne,
• zdolność obniżania poziomu cukru we krwi,
• wspomaganie regeneracji wątroby – owoce zawierają kwas elagonowy oraz resweratrol, roślinne składniki odżywcze znane ze swoich zdolności do regenerowania komórek wątroby,
• łagodzenie zaburzeń trawiennych, hamowanie biegunek i nieżytu jelit,
• działanie przeciwkrwotoczne,
• suszone owoce mają działanie antyseptyczne i przeciwgorączkowe.

Wykorzystanie czarnych jagód

Surowcem leczniczym i zdrowotnym borówki czernicy są zarówno owoce, jak i liście. W sezonie owoc borówki najczęściej spożywany jest w formie świeżej. Poza sezonem – w przetworach i dżemach. Z wysuszonych liści i owoców można przygotowywać także napary w proporcjach: 15 g suszonych owoców na 250 ml wody lub 1 płaska łyżeczka suszonych liści na 250 ml wody. Taki napój można pić profilaktycznie lub razie wystąpienia problemów zdrowotnych jako preparat wspomagający leczenie farmakologiczne.

Wybrane dla Ciebie:

Czarna jagoda – smaczny i leczniczy lokalny owoc Korzystny wpływ borówek na wzrok Soja – odżywcze i lecznicze nasiona Borówka brusznica – właściwości Aloes – odżywcze działanie na skórę i układ pokarmowy