Niezwykłe źródło likopenu - pomidor zwyczajny

Piękne, czerwone, soczyste pomidory są prawdziwą skarbnicą substancji pomocnych w walce z nowotworami i innymi chorobami.

Pomidor – nie taki zwyczajny

Smaczne, odżywcze, niskokaloryczne, dostępne przez cały rok – pomidory to jedne z najbardziej wartościowych warzyw. Są doskonałym źródłem substancji prozdrowotnych powszechnie stosowanym w gastronomii i przetwórstwie spożywczym. Znajdujący się w nich likopen skutecznie wspomaga profilaktykę nowotworów i chorób układu krążenia.

Źródło karotenoidów

Pomidor zwyczajny (Solanum lycopersicum) jest rośliną jednoroczną należącą do rodziny psiankowatych. Pochodzi z Ameryki Środkowej, a w Europie znany jest od XVI w. Owocem, a zarazem częścią jadalną, jest dwu- lub wielokomorowa soczysta jagoda. Można je jeść zarówno na surowo, jak i w formie przetworów: przecierów, koncentratów, keczupów, zup, sosów czy soków.

Są źródłem karotenoidów: α-karotenu, β-karotenu, likopenu, luteiny i zeaksantyny, są bogate także w witaminy: C, B₁, B₂, B₃, B₇, B₉, K₁, i minerały: potas, wapń, fosfor, żelazo, cynk.

Tajemnica likopenu

Jedną z głównych substancji odpowiedzialnych za prozdrowotne działanie pomidorów jest likopen. Należy on do barwników warunkujących kolor skórki pomidorów i wykazuje silne właściwości przeciwutleniające. Chroni organizm przed wolnymi rodnikami i stresem oksydacyjnym, jest użyteczny w profilaktyce nowotworów i chorób cywilizacyjnych. Ogranicza namnażanie się i podział komórek nowotworowych oraz likwiduje ogniska przerzutowe. Wspomaga profilaktykę nowotworów prostaty, żołądka, szyjki macicy, piersi, płuc, chorób oczu, osteoporozy, cukrzycy typu 2.

Na wzmocnienie układu krążenia

Dzięki likopenowi, β-karotenowi i potasowi pomidory wpływają dobroczynnie na układ krążenia. Ograniczają agregację (zlepianie się) płytek krwi, regulują ciśnienie, obniżają ogólny poziom cholesterolu i zapobiegają utlenianiu frakcji LDL. Dieta bogata w pomidory zmniejsza ryzyko miażdżycy, zawału serca, udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca i innych chorób sercowo-naczyniowych.

Wartościowe przetwory

Na przyswajalność karetonoidów, w tym likopenu, duży wpływ ma proces obróbki pomidorów. Większą biodostępnością karotenoidów charakteryzują się pomidory w formie przetworów. Pod wpływem działania wysokiej temperatury ściany komórkowe owoców ulegają zniszczeniu, co sprzyja uwalnianiu likopenu z soku komórkowego. Spożywanie pomidorów lub ich przetworów z dodatkiem tłuszczu zwiększa zdolność organizmu do przyswajania karotenoidów.

Szkodliwa tomatyna

Osoby cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów i dnę moczanową nie powinny spożywać pomidorów, gdyż może to nasilać towarzyszące tym chorobom dolegliwości. Ze względu na dużą zawartość toksycznej tomatyny nie zaleca się spożywania w dużych ilościach niedojrzałych owoców.

Bibliografia

Gwóźdź E., Gębczyński P., Owoce pomidora źródłem karotenoidów, Medycyna Rodzinna 2017, nr 3, s. 211–214.

Gwóźdź E., Gębczyński P., Prozdrowotne właściwości owoców pomidora i jego przetworów, Medycyna Rodzinna 2015, nr 4 (18), s. 186–188.

Zdrojewicz Z., Pachura E., Pachura P., Działanie lecznicze owoców pomidora zwyczajnego, Postępy Fitoterapii 2016, nr 1, s. 44–48.

Skiepko N., Chwastowska-Siwiecka I., Kondratowicz J., Właściwości likopenu i jego wykorzystanie do produkcji żywności funkcjonalnej, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2015, nr 6 (103), s. 20–32.

Świetlikowska K. (red.), Surowce spożywcze pochodzenia roślinnego, Warszawa 2008, s. 133–140.

Kwiatkowska E., Likopen w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, Postępy Fitoterapii 2010, nr 1, s. 38–41.

Cieślik E., Glikoalkaloidy – substancje toksyczne roślin wyższych, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 1997, nr 1 (10), s. 21–29.