Atopia – nadwrażliwość na otoczenie

Atopia polega na silnej odpowiedzi układu immunologicznego na czynniki wywołujący taką reakcję organizmu.

Atopia a alergia

Alergią nazywamy bardzo silną reakcję organizmu na jakąś substancję lub patogen, zwany alergenem. Reakcja ta jest nabyta i wynika z nieprawidłowego działania układu odpornościowego, który przy pierwszym kontakcie z alergenem uznaje go za niebezpieczny i wytwarza przeciw niemu przeciwciała. Przy kolejnym kontakcie z alergenem dochodzi do reakcji układu odpornościowego bardzo silnej i nieadekwatnej do zagrożenia.

Atopia także polega na silnej reakcji układu odpornościowego na jakiś czynnik, jednak reakcja ta jest uwarunkowana genetycznie, czyli nie wymaga wcześniejszego kontaktu z alergenem. Jest to choroba, do której skłonność uwarunkowane są genetycznie, cierpi na nią ok. 12% ludności.

Objawy atopii

Podobnie jak alergia, atopia może objawiać się różnie, zależnie od alergenu, na który jest odpowiedzią. Alergeny można ogólnie podzielić na trzy grupy:
• alergeny wziewne – m.in. sierść zwierząt, kurz, pyłki roślin; są wdychane; kontakt z nimi wywołuje przede wszystkim kaszel, katar sienny, w konsekwencji może powodować astmę oskrzelową;
• alergeny kontaktowe – różne substancje chemiczne znajdujące się m.in. w kosmetykach, środkach czystości; wywołanie reakcji układu odpornościowego następuje po kontakcie alergenu ze skórą lub błonami śluzowymi; kontakt z nimi pokrzywkę, egzemę lub atopowe zapalenie skóry;
• alergeny pokarmowe – substancje zawarte w pokarmie; kontakt z nimi następuje po zjedzeniu pokarmu z zawartością alergenu, wywołuje nudności, wymioty, rozwolnienie, może powodować choroby przewlekłe, np. zapalenie jelit.

Jak zapobiegać atopii

Skłonność do wystąpienia atopii jest uwarunkowana genetycznie , jednak na jej rozwój ma wpływ także środowisko. Zwiększenie liczby zachorowań na atopię może być związane z zanieczyszczeniem środowiska. Możliwe jest zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia tej choroby u dziecka poprzez:
• karmienie piersią;
• eliminowanie z diety silnych alergenów;
• eliminowanie z otoczenia silnych alergenów, np. sierści zwierząt;
• eliminowanie z otoczenia dymu tytoniowego.

Skutki atopii

Objawy atopii mogą być bardzo różne u ludzi i pojawiać się z różnym nasileniem. U niektórych są tylko niewielkimi dolegliwościami, u innych znacznie utrudniają życie. W leczeniu atopii najważniejsze jest unikanie alergenów, nawet jeśli dolegliwości są niewielkie i znośne. Ciągłe odpowiedzi immunologiczne mogą wpływać na zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia nowotworu. Takie ryzyko potwierdzono w występowaniu nowotworów płuc, skóry oraz jelita grubego.

Bibliografia

Brucka-Stempkowska A. i in., Atopowe zapalenie skóry – diagnostyka różnicowa zmian chorobowych, Alergia, Astma, Immunologia 2009, t. 14, nr 4, s. 223–229, online.
Romański B., Choroby atopowe na przełomie wieków – epidemiologia, profilaktyka, leczenie, Alergia, Astma, Immunologia 1998, t. 3, nr 1, s. 12–16, online.
Rymarczyk B. i in., Reakcje nadwrażliwości pokarmowej u osób dorosłych a cechy atopii, Alergia, Astma, Immunologia 2011, t. 16, nr 3, s. 145–150, online.
Wang H. i Diepgen T., Is atopy a protective or a risk factor for cancer? A review of epidemiological studies, Allergy 2005, vol. 60, s. 1098-1111, online.