Zakrzepica – niepozorna choroba

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa bardzo często przebiega bezobjawowo co czyni ją niezwykle niebezpieczną i zdradliwą.

Czym jest zakrzepica?

Zakrzepica, czyli żylna choroba zakrzepowo-zatorowa inaczej znana też pod nazwą zakrzepicy żył głębokich to stan chorobowy, w którym w wyniku nieprawidłowości powstaje skrzeplina. Stan taki może być bardzo niebezpieczny, zwłaszcza kiedy zakrzep oderwie się od ściany naczynia i spowoduje zator tętnicy płucnej. Zator powoduje niedokrwienie płuc, co prowadzi do szybkiej śmierci. Zakrzepica żył głębokich występuje najczęściej w naczyniach kończyn dolnych, rzadziej kończyn górnych.

Przyczyny

Zalicza się do nich tzw. triadę Virchowa, czyli: uszkodzenie ściany naczynia, zaburzenia przepływu krwi oraz nadkrzepliwość. Uszkodzenie ściany naczynia może wystąpić w nadciśnieniu, w wyniku infekcji, przez absorpcję toksyn z dymu papierosowego czy przez napromieniowanie. Zaburzenia przepływu krwi mogą wynikać z długiego unieruchomienia lub ucisku na żyłę. Nadkrzepliwość, czyli przewaga czynników prozakrzepowych nad inhibitorami krzepnięcia, może być wrodzona (np. mutacje czynnika krzepnięcia krwi V lub genów protrombiny) lub nabyta. Ta druga jest związana z przyjmowaniem doustnej antykoncepcji, stanem podwyższonego stężenia estrogenów podczas ciąży, może być też wywołana nadmierną syntezą czynników krzepnięcia przez wątrobę lub nowotwór.

Czynniki ryzyka i objawy

Do czynników ryzyka zakrzepicy należą m.in.:
– wiek powyżej 45 lat – ryzyko wzrasta z wiekiem
– otyłość
– przebyta zakrzepica żył głębokich
– palenie tytoniu
– długotrwałe unieruchomienie kończyny
– urazy
– sepsa
– niektóre choroby autoimmunologiczne
– obecność cewnika w dużych żyłach
– żylaki kończyn
– długi lot samolotem
– duże zabiegi operacyjne zwłaszcza w obrębie kończyn
– doustna antykoncepcja hormonalna
– leczenie przeciwnowotworowe
– nowotwory złośliwe.

Zakrzepica żył głębokich często przebiega bezobjawowo lub ze znikomymi objawami, jak: ból w łydce podczas chodzenia, obrzęk podudzia lub całej kończyny, ocieplenie kończyny, stan podgorączkowy lub gorączka.

Diagnostyka

Ponieważ zakrzepica przebiega najczęściej bezobjawowo lub niecharakterystycznie, to rozpoznanie stawia się na podstawie czynników ryzyka. Aby potwierdzić diagnozę należy wykonać ultrasonograficzny test uciskowy, polegający na uciskaniu żyły głowicą USG – jeżeli żyła się nie zapada, znaczy to, że są w niej skrzepliny, albo USG kończyny dolnej. Rodzaj badania zależy od tego, której żyły dotyczy podejrzenie występowania zakrzepicy. Jeśli ciągle obraz choroby nie jest jasny, należy wykonać oznaczenie dimeru D we krwi.

Leczenie

Leczenie zależy od zaawansowania choroby oraz umiejscowienia zakrzepu. Najważniejsze jest leczenie przeciwkrzepliwe heparyną drobnocząsteczkową w zastrzykach oraz antykoagulantami – doustnymi lekami przeciwkrzepliwymi. Na początku kuracji lekarz może zalecić leżenie z uniesioną kończyną przez dzień lub dłużej, aby nie doprowadzić do oderwania zakrzepu, a następnie założenie opatrunku uciskowego z elastycznych bandaży. Przy powracającej zakrzepicy często konieczny jest zabieg chirurgiczny.

Profilaktyka

Profilaktyka składa się z dwóch metod: mechanicznych i farmakologicznych, można też je łączyć. Do metod mechanicznych należy: noszenie podkolanówek i pończoch elastycznych o stopniowanym ucisku lub używanie urządzenia do przerywanego ucisku pneumatycznego. Metodą farmakologiczną jest przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych, takich jak: heparyna, wybiórcze inhibitory czynnika Xa, antagoniści witaminy K lub doustny inhibitor trombiny. Leczenie farmakologiczne jest skuteczniejsze od mechanicznego jednak trzeba pamiętać o wcześniejszej konsultacji z lekarzem.

Podsumowanie

Zakrzepica to niebezpieczna choroba, która często przebiega bezobjawowo, co czyni ją jeszcze bardziej zdradliwą. Do czynników ryzyka należą: wiek powyżej 45 lat, długotrwałe unieruchomienie kończyn, otyłość, ucisk na żyłę oraz palenie tytoniu. Schorzenie to jest diagnozowane na podstawie czynników ryzyka oraz USG lub ultrasonograficznego testu uciskowego. W profilaktyce zakrzepicy zalecane jest używanie podkolanówek uciskowych oraz leczenie farmakologiczne lekami przeciwkrzepliwymi.

Bibliografia

A. Szczeklik i P. Gajewski, Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2017/2018, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 372–383