Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa

Głównymi czynnikami prowadzącymi do zwyrodnień kręgosłupa są czynniki genetyczne oraz powtarzające się urazy, mikro-urazy oraz przeciążenia stawów.

Czynniki warunkujące powstanie zwyrodnień

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa należy do grupy chorób zwyrodnieniowych stawów. Powstaje ona na skutek działania czynników mechanicznych i biologicznych, które osłabiają i zniekształcają kręgi oraz krążki międzystawowe. Jej głównym objawem jest ból przykręgosłupowy związany z ruchem i może wystąpić na wszystkich poziomach kręgosłupa : szyjnym, piersiowym, lędźwiowym oraz krzyżowym. Zmiany zwyrodnieniowe dotyczą najczęściej pacjentów po 50. roku życia jednak mogą wystąpić wcześniej.

Przyczyny

Choroba zwyrodnieniowa powstaje na skutek zaburzenia równowagi między procesami degradacji i tworzenia chrząstki stawowej oraz warstwy podchrzęstnej kości. Proces zwyrodnieniowy polega na zmniejszeniu zawartości kolagenu oraz proteoglikanów zawartych w strukturach chrzęstno-kostnych stawów oraz powstawaniu w nich szczelin. Na rozwój choroby częściowo mają czynniki genetyczne determinujące nie zawsze optymalny typ budowy kręgosłupa, właściwości tkanek miękkich otaczających kręgosłup czy warunkujący stopień napięcia mięśniowego ważnego dla funkcji ruchowych kręgosłupa. Czynniki mechaniczne, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia choroby to powtarzające się urazy, mikrourazy oraz przeciążenia stawów wywołane np. otyłością. Czynniki, na które mamy wpływ, a ograniczają one ruchomość kręgosłupa i przez to prowadzą do jego zwyrodnienia to siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej.

Objawy

Dominującym objawem choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa jest ból w okolicy przykręgosłupowej, który nasila się podczas ruchu. W zależności od lokalizacji i typu zwyrodnienia może on mieć różny charakter – może być słaby, tępy o zmiennym natężeniu, ostry lub przewlekły. Dodatkowymi objawami jest zazwyczaj usztywnienie kręgosłupa, a jego ruchomość jest znacznie zmniejszona. Często zmiany zwyrodnieniowe współistnieją z przepukliną krążka międzystawowego czyli rozlaniem centralnej części krążka międzystawowego – jądra miażdżystego. W takiej sytuacji naciska ono na korzenie nerwów i może wywoływać objawy neurologiczne – mrowienie i drętwienie kończyn, promieniowanie bólu do kończyn, a nawet zaburzenia mikcji i wypróżniania.

Leczenie

Leczenie choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa ma na celu zwalczanie bólu i jak najdłuższe utrzymanie ruchomości pacjenta. Do metod niefarmakologicznych zaliczamy edukację pacjenta na temat choroby, odpowiednią dietę, jeżeli pacjent ma nadwagę lub jest otyły, odpowiednią aktywność fizyczną oraz bardzo ważną fizjoterapię. Leczenie farmakologiczne ma głównie na celu uśmierzenie bólu, więc zalicza się do niego leki przeciwbólowe o różnym nasileniu, a także glikokortykosteroidy, które można podawać okresowo do stawu, aby złagodzić nasilenie dolegliwości. W przypadku współtowarzyszącej przepuklinie naciskającej na nerwy potrzebna jest operacja.

Podsumowanie

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa to choroba, w której postępuje uszkodzenie struktur chrzęstno-kostnych kręgosłupa przez co pogarszają się jego właściwości biomechaniczne. Skutkuje to usztywnieniem kręgosłupa oraz wywołuje ból pogarszający się podczas ruchu. Schorzenie to dotyka najczęściej osoby po 50 roku życia, ponieważ powodują ją nagromadzone w ciągu życia mikro-urazy kręgosłupa oraz jego przeciążenia. Leczenie polega na odpowiedniej aktywności fizycznej oraz fizjoterapii mającej na celu uruchomienie kręgosłupa i zachowanie jak największego jego spektrum ruchów oraz doraźnym przyjmowaniu leków przeciwbólowych.

Bibliografia

Styczyński T., Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa a leczenie i problem społeczny, „Postępy Nauk Medycznych” 2010 nr 6, s 474-482

Domżał T., Bóle krzyża – rozpoznawanie i leczenie, „Medycyna po Dyplomie” 2011 nr 20, s. 34-45

Szczeklik A., Gajewski P.,Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2017/2018, wyd. 9, Medycyna

Praktyczna, Kraków 2017, s. 1077-1084