Zespół Aspergera
Zespół Aspergera jest to zaburzenie rozwoju, które można zaobserwować już u małych dzieci, objawia się brakiem reakcji na dotyk oraz brakiem uśmiechu.
Zaburzenie rozwoju widoczne już we wczesnym wieku
Zespół Aspergera to całościowe zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu. Charakterystyczne dla tego zespołu są trudności w komunikacji społecznej oraz nasilone i ograniczone wzorce zachowań, zainteresowań lub czynności pacjenta. Zespół Aspergera powinien zostać wykryty przez lekarza rodzinnego lub pediatrę jak najszybciej, aby rozpocząć odpowiednią opiekę nad dzieckiem. Przyczyny tego zaburzenia są nieznane.
Obraz kliniczny
Objawy występują przed 36 miesiącem życia. W okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym, charakterystyczna jest obojętność lub awersja na kontakt fizyczny, głównie zauważają to rodzice oraz najbliższe osoby ze środowiska dziecka. Kolejnym zauważalnym objawem jest brak uśmiechu oraz brak reakcji ożywieniem na zbliżenie się matki, obojętność i brak potrzeby uwagi opiekunów. Dzieci te często unikają kontaktu wzrokowego lub nie są go w stanie utrzymać na dłużej, nie reagują na głos rodziców, nie zgłaszają w żaden sposób złego samopoczucia. Pod koniec 1 roku życia nie wskazują palcem na obiekty ich zainteresowania, nie potrafią bawić się „na niby” lub w zabawy związane z naśladowaniem. Występują problemy z przejściem na dietę stałą, pokarmy są odrzucane lub selektywnie odrzucane – dzieci chcą jeść np.jeden typ pokarmu. Często dzieci reagują lękiem na hałasy domowe, mają też trudności z zasypianiem. Najczęściej do 2 lub 3 roku życia rozwój mowy jest zachowany – używanie pojedynczych słów lub komunikatywnych wyrażeń. Również umiejętności pomagania sobie czy zachowania adaptacyjne do 3 roku życia utrzymują się na poziomie odpowiadającym rozwojowi intelektualnemu, często jednak faza rozwoju ruchowego może być opóźniona. Charakterystyczna jest niezdarność ruchowa, która pozostaje do końca życia.
Po trzecim roku życia następują problemy z mową pacjentów chorych na zespół Aspergera, takich jak nie rozpoznawanie różnych znaczeń tego samego słowa, używania języka w kontekście społecznym oraz trudności z odpowiednią intonacją czy akcentem słów. Osoby z zespołem Aspergera często mówią bardzo formalnie i używają wyrafinowanych słów, mają problemy ze zrozumieniem żartów, przenośni, ironii czy używania mowy potocznej. Często są przywiązane do niektórych słów przez co nadużywają ich. Potrafią opowiadać długie monologi na temat swoich zainteresowań nie uwzględniając reakcji swojego słuchacza jednak na tematy, którymi nie interesuje się nie jest w stanie podtrzymać rozmowy.W wieku przedszkolnym dzieci z zespołem Aspergera nie wykazują zainteresowania rówieśnikami oraz zabawami z nimi, zachowują dystans do obcych. Oprócz tego dzieci z zespołem Aspergera są często łatwowierne i podatne na manipulacje innych. Mają problem z nazwaniem własnych uczuć lub rozpoznaniem ich u innych. Mają również trudności z dostrzeganiem pragnień innych osób, często nie rozumieją, że inni mogą myśleć inaczej niż oni. Mają trudności w akceptowaniu zmian np. zmianach planu dnia, lubią mieć wszystko uporządkowane. Występuje też problem oceny w stopniu ważności wykonywania czynności oraz ocenie czasu, który ich wykonywanie zabierze. Ponadto muszą dokończyć rozpoczętą czynność, przerwanie jej wiąże się z dużym stresem. Charakterystyczne jest zainteresowanie jedną wąską dziedziną czasami przeobraża się ono w obsesję na jej punkcie. Jako dzieci są w stanie zapamiętać dużą ilość informacji na temat interesującej ich dziedziny. Oprócz tego często pacjenci z zespołem Aspergera mają duże lub wybitne zdolności umysłowe w pewnych dziedzinach niestety są one rozwinięte kosztem upośledzenia zdolności społecznych. Wśród pacjentów może występować nadwrażliwość na pewne bodźce np. dźwięk lub światło co najczęściej wywołuje nieadekwatną reakcję na nią.
Leczenie
Zespół Aspergera nie jest wyleczalny, ale dzieci, u których występuje czerpią dużo z terapii behawioralnej, która powinna trwać co najmniej 25 godzin tygodniowo u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Dodatkowo można wdrożyć farmakoterapię w przypadku istnienia dodatkowych zaburzeń np. lękowych.
Podsumowanie
Zespół Aspergera to zaburzenie rozwoju ze spektrum autyzmu. Charakteryzuje się trudnościami w sytuacjach społecznych oraz ograniczonymi wzorcami zachowań i czynności osoby z zespołem Aspergera. Zaburzenie to ma nieznane przyczyny oraz jest nieuleczalne. Aby poprawić zdolności społeczne zalecana jest intensywna terapia behawioralna od jak najwcześniejszego wieku.
Bibliografia
Komender J.,Postępy w psychiatrii dzieci i młodzieży w 2007 roku,Medycyna Praktyczna dla Lekarzy 16.10.2008, onlin: https://www.mp.pl/artykuly/40562,postepy-w-psychiatrii-dzieci-i-mlodziezy-w-2007-roku [17.07.2020]
Sanchack K.E., Thomas C.A., Autism spectrum disorder: primary care principles, „American Family Physician” 2006 nr 94 s. 972-979