Adenozyna – ważny neuroprzekaźnik
To niezbędny do życia związek organiczny produkowany przez organizm ludzki i używany w wielu procesach metabolicznych.
Czym jest adenozyna
Jest nukleozydem, czyli związkiem składającym się z adeniny połączonej z rybozą. Jest to związek organiczny produkowany przez organizm ludzki i używany w wielu procesach metabolicznych; jest niezbędna do życia.
Funkcje w metabolizmie
Adenozyna i jej pochodne spełniają wiele funkcji w metabolizmie, najważniejsze z nich to:
• transport energii, jako ATP – trifosforan adenozyny oraz ADP – difosforan adenozyny;
• przekazywanie informacji genetycznej – jako składnik RNA;
• uczestniczenie w reakcjach metylacji – jako S-adenozylometionina;
• pełnienie funkcji neuroprzekaźnika hamującego w układzie nerwowym.
Neuroprzekaźnik
Praktycznie wszystkie rodzaje komórek organizmu mogą mieć receptory adenozyny, które pod jej wpływem wywołują jakąś reakcję. Są one zlokalizowane m.in. w układach:
• naczyniowo-sercowym
• moczowo-płciowym
• immunologicznym
• nerwowym
• oddechowym.
Za pośrednictwem tych receptorów adenozyna może kontrolować odczuwanie bólu, regulować przepływ krwi przez mózg, wpływać na rytm snu, kontrolować układ immunologiczny.
Inne funkcje w układzie nerwowym
Substancja ta reguluje proces wydzielania innych neuroprzekaźników, dzięki temu moduluje przekazywanie impulsu nerwowego, dlatego impuls nerwowy może być wybiórczo wyciszany, tak jak w działaniu przeciwbólowym. Adenozyna ochrania układ nerwowy w sytuacjach stresowych, ponieważ ogranicza przekazywanie nadmiaru impulsów nerwowych.
Adenozyna jako lek
Podawana jest najczęściej dożylnie w leczeniu chorób serca, przede wszystkim w częstoskurczu. Jako leki stosowane są także jej pochodne, które pomocne są w leczeniu chorób układu immunologicznego, np. w chorobach autoimmunologicznych.
Bibliografia
Romanowska M., Komoszyński M., Adenozyna – neuroprzekaźnik i neuromodulator w centralnym układzie nerwowym, Postępy Biochemii 2002, 3 (48) s. 230–238, online.
Samsel M. i in., Adenozyna, jej analogi i koniugaty, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2013, vol. 67, s. 1189–1203, online.