Dyskopatia

Zwiększona ruchomość kręgosłupa w stawach doprowadzić może do powstawania zmian zwyrodnieniowych, szczególnie u osób po 65 roku życia.

Czym jest dyskopatia? Poznaj jej mechanizmy powstawania

Kręgosłup zbudowany jest z kręgów oddzielonych specjalnymi strukturami – krążkami międzykręgowymi, czyli dyskami. Ich zadaniem jest zapewnienie odpowiedniej ruchomości między poszczególnymi kośćmi, co w ostateczności umożliwia zginanie, prostowanie oraz rotację tułowia oraz szyi. Bardzo istotną funkcją kręgosłupa jest również ochrona zawartości kanału kręgowego, czyli rdzenia kręgowego. Odpowiednia budowa kręgosłupa jest możliwa dzięki silnym więzadłom przebiegającym wzdłuż niego z przodu i z tyłu i utrzymującym krążki międzykręgowe w prawidłowym położeniu.

Zawartość wody w krążkach międzykręgowych zmniejsza się z wiekiem, co doprowadza do zwiększonej ruchomości kręgosłupa w stawach i predysponuje do powstawania zmian zwyrodnieniowych, tzw. dyskopatii. Zmiany umiejscawiają się głównie na granicy odcinka szyjno-piersiowego (C8-Th1) oraz lędźwiowo-krzyżowego (L5-S1) i występują niemal u wszystkich osób po 65. roku życia.

Z wiekiem osłabieniu ulegają również więzadła, co może prowadzić do wpuklenia się krążka międzykręgowego do kanału kręgowego. W niektórych przypadkach dochodzi do ucisku na korzenie nerwów lub nawet rdzeń kręgowy. W tej sytuacji mówimy o tzw. „wypadnięciu dysku” lub przepuklinie krążka międzykręgowego.

Czynniki zwiększające ryzyko

Poza zaawansowanym wiekiem powstawaniu dyskopatii sprzyja nadmierne obciążenie kręgosłupa, np.: długotrwała praca w wymuszonej, niefizjologicznej pozycji, podnoszenie znacznych ciężarów (również sztang i hantli). Ponadto do czynników ryzyka zalicza się nieprawidłowe krzywizny kręgosłupa lub ustawienie miednicy, uszkodzenia pourazowe, pozapalne, wady wrodzone oraz niektóre zaburzenia hormonalne (menopauza, leczenie sterydami) oraz metaboliczne (krzywica, osteomalacja).

Objawy

Objawy dyskopatii zależą od umiejscowienia zmiany zwyrodnieniowej. Najczęstszym i zarazem najbardziej charakterystycznym objawem jest ból zmienionej chorobowo okolicy. Początkowo objawy występują jedynie przy wysiłku fizycznym, z czasem utrzymują się stale – nawet w bezruchu. Mogą się dołączyć objawy uciskowe nerwów, do których należą bóle korzeniowe, odczuwalne w dolnych partiach pleców, oraz rwa kulszowa – bardzo silny ból zlokalizowany wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego: obejmujący pośladek, tylną powierzchnię uda oraz całą łydkę – i rwa udowa. Poza bólem, mrowieniem i drętwieniem z czasem może dojść do zaników mięśniowych.

Diagnostyka i leczenie

We wstępnej diagnostyce wykonuje się RTG, które jednak nie wizualizuje krążków międzykręgowych. W celu oceny zaawansowania zmian zwyrodnieniowych wykonuje się rezonans magnetyczny.

Aby nie dopuścić do dyskopatii, największe znaczenie mają działania profilaktyczne polegające głównie na nieobciążaniu kręgosłupa oraz ćwiczeniach wzmacniających mięśnie brzucha, pośladków oraz grzbietu – najważniejszą rolę odgrywają mięśnie brzucha! W leczeniu stosuje się fizykoterapię, kinezyterapię, leki farmakologiczne, przede wszystkim przeciwbólowe i przeciwzapalne, oraz stabilizujące gorsety ortopedyczne.

Niestety, w przypadkach nagle rozwijających się objawów, związanych z uciskiem na nerwy lub rdzeń kręgowy, konieczne jest leczenie operacyjne.

Podsumowanie

Dyskopatia to choroba zwyrodnieniowa krążków międzykręgowych. Występuje głównie u ludzi po 65. roku życia, co jest związane z osłabieniem tkanek w wyniku naturalnego procesu starzenia się. Ponadto ryzyko zachorowania zwiększają: niefizjologiczne obciążenia kręgosłupa, nieprawidłowe krzywizny, uszkodzenia pourazowe, pozapalne, wady wrodzone oraz niektóre zaburzenia hormonalno-metaboliczne. Podstawowym objawem dyskopatii jest ból, który może wynikać z samego procesu zwyrodnieniowego oraz z ucisku na poszczególne nerwy (ból korzeniowy, rwa kulszowa, rwa udowa). Największe znaczenie mają działania profilaktyczne obejmujące niedopuszczanie do przeciążeń oraz ćwiczenia fizyczne mięśni brzucha, pośladków oraz grzbietu. W rozwiniętej dyskopatii stosuje się fizjoterapię, leki przeciwbólowe oraz gorsety ortopedyczne. Czasami konieczne jest przeprowadzenie operacji.

Bibliografia

Gaździk T. Sz., Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów międzykręgowych, Ortopedia i traumatologia, t. 2, PZWL Warszawa 2010, s. 474–476