Truskawki – pyszne i zdrowe

Truskawki zawierają wiele cennych witamin oraz mikroelementów - warto więc śpieszyć się z ich zakupem, sezon na nie trwa do końca lipca.

Truskawka (łac. Fragaria ananassa) nie jest oddzielnym gatunkiem, lecz odmianą hodowlaną. Powstała ze skrzyżowania dwóch odmian poziomek. W XVIII wieku w Europie zaczęto truskawki uprawiać ze względu na wyjątkowo smaczne owoce. Sezon na nie przypada na początku czerwca i koniec lipca, dlatego wyczekuje się ich z nadejściem lata. Ten popyt na nie powoduje, że obecnie są dostępne w sklepach praktycznie przez cały rok. W Polsce uprawa truskawek jest bardzo popularna, zajmuje około 31% powierzchni wszystkich upraw owoców w kraju.

Owoce są tzw. jagodami pozornymi. Czerwony miąższ powstaje z rozrośniętego dna kwiatowego, a na jego powierzchni znajdują się niewielkie liczne orzeszki, dlatego nazywa się go również wieloorzeszkowcem.

Składniki bioaktywne

Truskawki zawierają dużo witaminy C i witaminy z grupy B – jedna szklanka pokrywa z nawiązką dzienne zapotrzebowanie. Nie brak w nich też witamin A i E. Poza tym zawierają mikroelementy – żelazo, wapń i fosfor oraz liczne związki fenolowe, w tym polifenole – kwas elagowy, antocyjany, ellagitaniny. Znajdują się w nich ponadto kwasy fenolowe – cynamonowy i kawowy, oraz flawonoidy – rutyna i kwercetyna.

Działanie przeciwutleniające i przeciwnowotworowe

Liczne składniki przeciwutleniające, przede wszystkim kwas elagowy oraz witamina C, powodują neutralizację wolnych rodników. Wolne rodniki to reaktywne cząsteczki, które powodują uszkodzenia komórek i struktury organizmu, a przez to przyspieszają procesy starzenia się, inicjują procesy zapalne i mogą przyczyniać się do powstawania nowotworów. Wykazano, że truskawki mogą neutralizować niektóre szkodliwe związki chemiczne, np. nitrozoaminy (powstają często w produktach przetwarzanych termicznie).

Zastosowanie

• w leczeniu cukrzycy – mogą wspomagać leczenie syndromu metabolicznego oraz cukrzycy typu 1, zmniejszają ryzyko powikłań cukrzycy;
• w kosmetologii – do oczyszczania skóry, poprawiania jej kolorytu i nawilżania, zwężania porów;
• w ryzyku chorób krążenia – pomagają utrzymać prawidłowy poziom trójglicerydów we krwi;
• w leczeniu ran, szczególnie pooparzeniowych – sproszkowane liście.

Zastosowanie kulinarne

Wielu osobom smakują w najprostszej postaci – na surowo. Dlatego najczęściej je się je: same, w deserach, w sałatkach owocowych, a także w sałatkach wytrawnych. Robi się z nich również przetwory: dżemy, marmolady, syropy i dodatki do ciast.

Bibliografia

Banaś A., Korus A., Wartości odżywcze i wykorzystanie w żywieniu owoców truskawki i wiśni, Medycyna Rodzinna 2016, nr 3, s. 158–162, online
Bojarska J. i in., Związki fenolowe owoców wybranych odmian truskawki, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2006, nr 2 (45), s. 20–27, online
Fijoł-Adach E. i in., Wpływ systemu produkcji rolnej na występowanie substancji bioaktywnych w owocach truskawki, Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego 2016, nr 1, s. 78–86, online
Sesso H. i in., Strawberry intake, lipids, C-reactive protein and the risk of cardiovascular disease in women, Journal of the American College of Nutrition 2007, vol. 26, p. 4, s. 303–310, online
Zdrojewicz Z. i in., Jedz truskawki – będziesz zdrowszy, Medycyna Rodzinna 2017, nr 1, s. 48–52, online