Zakażenia przewodu pokarmowego

Zakażenia przewodu pokarmowego są bardzo powszechną dolegliwością, najczęściej wywoływaną przez wirusy powodujące nieżyt żołądkowo-jelitowy.

Zakażenia przewodu pokarmowego

Zakażenia przewodu pokarmowego najczęściej manifestują się w postaci ostrej biegunki infekcyjnej, której głównym objawem jest zwiększenie ilości oddawanych stolców (przynajmniej 3 na dobę) o płynnej lub półpłynnej konsystencji. W dużych badaniach populacyjnych oszacowano, że przeciętny Europejczyk zapada na infekcję przewodu pokarmowego ok. 1 raz w roku.

Drobnoustroje wywołujące zakażenie oraz czynniki ryzyka

W Polsce najczęstszymi przyczynami zakażeń są wirusy (rotawirusy, kaliciwirusy i astrowirusy). Inne drobnoustroje infekcyjne to bakterie (salmonelloza, campylobakterioza, E. coli) oraz pasożyty (lamblioza, kryptosporydioza). Czynniki sprzyjające zakażeniom obejmują: kontakty z chorymi, niedostateczną dbałość o higienę rąk, picie wody z niepewnego źródła, spożywanie surowych jaj, majonezu, surowego mięsa, podróże zagraniczne oraz przebytą antybiotykoterapię

Postacie kliniczne zakażeń

Zakażenia przewodu pokarmowego z towarzyszącą biegunką infekcyjną mogą przebiegać w czterech różnych postaciach.

1. Ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy jest zdecydowanie najczęstszy. Początkowo dominują wymioty, po czym pojawia się wodnista biegunka. Tej postaci może towarzyszyć znaczne odwodnienie. Najczęściej powodowana jest przez rotawirusy, zaliczamy tu również inne zakażenia wirusowe, cholerę oraz lambliozę.
2. Biegunka krwista, czyli czerwonka lub dyzenteria, to krwista biegunka z towarzyszącymi kurczowymi bólami brzucha. To najczęstsza manifestacja zakażenia shigellą oraz amebą E. histolytica.
3. Zespół czerwonkowy obejmuje częste, skąpe wypróżnienia, zawierające świeżą krew, ropę i śluz oraz silne bóle brzucha.
4. Zespól durowy, wywoływany przez salmonellę, charakteryzuje się wysoką gorączką, bólem głowy i brzucha z towarzyszącą biegunką.

Leczenie

Najczęściej ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy jest stosunkowo łagodną i samoograniczającą się chorobą. Najważniejsza jest ocena stopnia nawodnienia chorego. Przy łagodnym odwodnieniu wystarczy leczenie ambulatoryjne, polegające na odpowiedniej doustnej podaży płynów (herbaty, wody, zup) oraz spożywaniu lekkich, słonych przekąsek, np. krakersów. Przy ciężkiej biegunce powinno się stosować specjalne płyny glukozowo-elektrolitowe. W zależności od stopnia odwodnienia należy przyjąć od 3 do 7 litrów płynów na dobę. W przypadku ciężkiego odwodnienia z zaburzeniami świadomości lub intensywnymi wymiotami konieczna jest hospitalizacja i nawadnianie dożylne.

Po 3–4 godzinach intensywnego nawadniania należy rozpocząć żywienie chorego. Najodpowiedniejsza jest dieta oparta na ryżu, kaszach, makaronach. Można podawać gotowane mięso, banany, jogurty. Należy unikać ostrych przypraw oraz smażonych potraw.

Nie powinno się stosować leków zapierających, zwalniających perystaltykę przewodu pokarmowego. W ciężkich biegunkowych zakażeniach bakteryjnych antybiotykoterapia może okazać się niezbędna, jednak oceny powinien dokonać lekarz.

Podsumowanie

Zakażenia przewodu pokarmowego są bardzo powszechne. W Polsce najczęściej występują zakażenia wirusowe powodujące nieżyt żołądkowo-jelitowy. Choroba rozpoczyna się od wymiotów, następnie dołącza wodnista biegunka. Najistotniejszym elementem leczenia jest dbanie o odpowiednie nawodnienie chorego. Po 3–4 godzinach nawadniania należy włączyć lekkostrawne żywienie doustne. Czasami antybiotykoterapia może okazać się konieczna, jednak powinien o tym decydować lekarz.

Bibliografia

Mach T., Ostra biegunka infekcyjna, Interna Szczeklika 2017, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 1051–1056