Cukinia ­– smaczna odmiana dyni

W owocach znajduje się dużo witamin i minerałów oraz karotenoidy dobre dla wzroku, w pestkach można znaleźć kukurbitacyny działające przeciwpasożytniczo.

Dobra i zdrowa 

Cukinia (Cucurbita pepo var. giromontina) jest odmianą botaniczną dyni zwyczajnej (Cucurbita pepo L.), zaliczanej do rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Ze względu na walory smakowe i dietetyczne jest popularną rośliną uprawną. Cukinia znajduje szerokie zastosowanie w sztuce kulinarnej. Jest jednak nie tylko smaczna, ale też zdrowa.

Smakowity dodatek do potraw

Cukinia jest rośliną jednoroczną, o krzaczastym lub płożącym pokroju. Owoce cukinii mają wydłużony, maczugowaty lub cylindryczny kształt. Osiągają długość 8-65 cm. Ich zbioru dokonuje się, gdy mają długość 16-22 cm, jeszcze przed osiągnięciem dojrzałości fizjologicznej. Cukinia, w zależności od odmiany, może mieć różne zabarwienie. Najpopularniejsze są odmiany ciemnozielone. Owoce cukinii nadają się do smażenia, duszenia, gotowania, faszerowania, kandyzowania, kiszenia, marynowania. W kulinariach można wykorzystywać również kwiaty cukinii.

Wartość odżywcza

Cukinia jest warzywem niskokalorycznym (15 kcal/100 g) i lekkostrawnym. Jest dobrym źródłem błonnika. Odznacza się dużą zawartością witamin A, C i z grupy B (B₁, B₂, B₃, B₆) oraz minerałów: potasu, wapnia, magnezu, fosforu, żelaza, sodu. Cukinia nie kumuluje metali ciężkich i azotanów, dlatego uznawana jest za warzywo ekologiczne. Do jej najważniejszych substancji czynnych należą karotenoidy (zeaksantyna, luteina i β-karoten). W cukinii znajdują się również związki o działaniu przeciwnowotworowym i przeciwutleniającym: polifenole, flawonoidy, fitosterole. W jej pestkach występują kukurbitacyny – substancje o działaniu przeciwpasożytniczym.

Cukinia w profilaktyce zdrowotnej

Cukinia ma właściwości zasadotwórcze. Przydaje się w przypadku zakwaszenia organizmu i nadkwaśności żołądka. Ze względu na małą zawartość kalorii, dużą zawartość błonnika i niski indeks glikemiczny jest polecana w diecie odchudzającej i cukrzycowej. Pomaga poprawić rytm wypróżnień i ogranicza zaparcia.

Owoce cukinii wykazują działanie moczopędne. Mogą być pomocne przy chorobach układu krążenia i układu moczowego oraz w kuracjach detoksykujących. Wspomagają usuwanie toksyn i redukują obrzęki. Zawierają dużo potasu, dzięki czemu ułatwiają utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi.

Znajdujące się w cukinii karotenoidy korzystnie wpływają na wzrok, stan skóry i błon śluzowych. Wspomagają walkę z wolnymi rodnikami i opóźniają procesy starzenia.

Cukinia, ze względu na właściwości przeciwutleniające, może wesprzeć profilaktykę antynowotworową (zwłaszcza przeciw nowotworom przewodu pokarmowego i płuc). Jej spożywanie przez nałogowych palaczy zmniejsza ryzyko nowotworów płuc. Według Kurzeja i wsp. (2011) właściwości antyoksydacyjne soku z cukinii są najwyższe spośród soków z roślin dyniowatych takich jak: melon, patison, cukinia, kabaczek i dynia figolistna.

Pestki cukinii znajdują zastosowanie w kuracjach odrobaczających przeciw pasożytom przewodu pokarmowego (tasiemcom, glistom, owsikom, tęgoryjcom). Znajdujące się w nich kukurbitacyny porażają układ nerwowy pasożytów i przyspieszają usuwanie ich z organizmu. Pestki cukinii są również dobrym źródłem cynku dla mężczyzn – zapobiegającemu przerostowi prostaty i poprawiającemu jakość nasienia.

Przeciwwskazania

Nie zaleca się spożywania cukinii osobom cierpiącym z powodu wrzodów żołądka, chorób zapalnych żołądka i jelit, niewydolności nerek.

Bibliografia

Korzeniewska A., Sobocińska D., Romać M. i in., Charakterystyka jednopędowych form cukinii (Cucurbita pepo L.), Polish Journal of Agronomy 2013, nr 12, s. 26–31.

Świetlikowska K. (red.), Surowce spożywcze pochodzenia roślinnego, Warszawa 2008, s. 155-161

Kurzeja E., Synowiec A., Stec M. i in., Ocena potencjału antyoksydacyjnego soków z wybranych warzyw z rodziny dyniowatych, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2011, nr 44 (3), s. 911-915.

Telesiński A., Płatkowski M., Jadczak D., Właściwości przeciwutleniające owoców wybranych odmian dyni piżmowej (Cucurbita moschata duch.) , Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2014, t. 47, nr 2, s. 150-154.

Zdrojewicz Z., Błaszczyk A., Wróblewska M., Dynia – zdrowa, ale zapomniana, Medycyna Rodzinna 2016, nr 19 (2), s.70-74.

Majewska M., Cukinia - wartości odżywcze i przepisy na dania z cukinii, Poradnikzdrowie.pl, 08.08.2018, online: https://www.poradnikzdrowie.pl/diety-i-zywienie/co-jesz/cukinia-wartosci-odzywcze-i-przepisy-na-dania-z-cukinii-aa-qtQf-6RgX-5xmE.html [dostęp: 02.04.2020].

Ślaska-Grzywna B., Starek A., Wpływ obróbki cieplnej na jakość cukinii, Inżynieria Rolnicza 2011, 6 (131), s. 223-229.

Martínez-Valdivieso D., Font R., Fernández-Bedmar Z. i in., Role of zucchini and its distinctive components in the modulation of degenerative processes: genotoxicity, anti-genotoxicity, cytotoxicity and apoptotic effects, Nutrients 2017, nr 9 (7), doi:10.3390/nu9070755.