Kora sosny - właściwości prozdrowotne
Z kory sosny produkuje się leczniczy ekstrakt, w którym proantocyjanidyny (OPC) stanowią często ponad 70% składu.
Silne antyoksydanty zawarte w ekstrakcie z kory sosny – OPC
OPC – oligomeryczne proantocyjanidyny
Klasyfikacja chemiczna
Oligomery to związki utworzone z kilku powtarzających się części, tzw. merów; w języku greckim oligos znaczy mały, a meros – część. Mają one właściwości pośrednie między związkami jednocząsteczkowymi (monomerami) i niskocząsteczkowymi a wielkocząsteczkowymi (polimerami). Od polimerów różnią się nie tylko liczbą merów (przyjmuje się, że związek zawierający 100 i więcej powtarzających się fragmentów jest już polimerem), ale także właściwościami fizycznymi (jak np. temperatura topnienia czy lepkość).
Proantocyjanidyny są bezbarwnymi składnikami roślin. Pod wpływem kwasów mineralnych (nieorganicznych) przekształcają się w antocyjanidyny, czyli barwniki, a w budowie mają flawonoidy.
Bioflawonoidy to rozpuszczalne w wodzie kompleksy organicznych związków chemicznych, występujących w roślinach. Flawonoidy nadają liściom, owocom lub kwiatom różne odcienie jednego koloru, np.: żółty, pomarańczowy czy czerwony. Pełnią też rolę przeciwutleniaczy, chronią roślinę przed atakiem grzybów i owadów.
Do flawonoidów zalicza się: flawonole, procyjanidyny (inaczej zwane proantocyjanidynami), katechiny, flawony, flawononole, flawonony i izoflawony.
Flawonoidy z kolei budujące OPC to najlepiej poznana i najliczniejsza grupa polifenoli.
Polifenole są pierścieniowymi związkami organicznymi. Zawierają aromatyczną grupę pierścieniową oraz przynajmniej dwie grupy hydroksylowe (OH) do niej przyłączone.
OPC jako związki rozpuszczalne w wodzie działają głównie w środowisku wodnym – wewnątrz komórek i między komórkami, poza substancjami tłuszczowymi błon komórkowych.
Sosna – drzewo o właściwościach prozdrowotnych
Sosna (Pinus) jest drzewem iglastym z gatunku sosnowatych. Rozpowszechniona jest przede wszystkim w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. Ten rodzaj obejmuje niemal 115 gatunków drzew i krzewów.
Z kory sosny produkuje się leczniczy ekstrakt, w którym proantocyjanidyny (OPC) stanowią często ponad 70% składu. Oprócz OPC zawiera także: kwas kawowy, kwas ferulowy i metabolit M1. Wyciągi takie przygotowywane są z wielu gatunków sosny, m.in. z sosny nadmorskiej.
Panaceum na choroby cywilizacyjne
OPC przysparzają wielu korzyści dzięki temu, że są doskonałymi antyoksydantami. Oznacza to, że zwalczają wolne rodniki tlenowe, hydroksylowe oraz zaliczany do nich nadazotan, ponieważ neutralizują je i uniemożliwiają im w ten sposób uszkadzanie komórek. Jak wiadomo, nadmiar wolnych rodników przyspiesza proces starzenia, a co za tym idzie, powoduje wiele dolegliwości, m.in.: miażdżycę, przewlekłe stany zapalne, choroby neurodegeneracyjne, a nawet nowotwory.
W grupie chorób zwanych cywilizacyjnymi, których przyczyną jest degradacyjne działanie wolnych rodników, znajdują się również: zaburzenia czynności naczyń włosowatych, podskórne wylewy krwi, alergie, choroby serca, choroby naczyń obwodowych, zapalenie stawów, żylaki, cukrzyca, zaćma, twardzina, stwardnienie rozsiane, dystrofia mięśniowa, choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne i inne rodzaje zmian zwyrodnieniowych.
Szkodliwy nadazotan (ONOO)
Wyjątkowo niebezpiecznym wolnym rodnikiem jest nadazotan, który powstaje z tlenku azotu (NO). Występuje naturalnie w organizmie, wykazuje korzystne działanie: inicjuje ruchy mięśni gładkich w układzie pokarmowym, wspomaga wydzielanie niektórych hormonów, wspomaga reakcje obronne organizmu oraz bierze udział w prawidłowym działaniu układu krążenia – poprawia krążenie krwi, zapobiegając powstawaniu zakrzepów płytek krwi w naczyniach krwionośnych oraz chroni dobry cholesterol (HDL) przed utlenianiem.
Jego nadmiar może być jednak bardzo szkodliwy. Gdy jest go za dużo, zaczyna przekształcać się w nadazotan w wyniku reakcji z wolnymi rodnikami. O wyjątkowej szkodliwości ONOO świadczy jego zdolność do wchodzenia w reakcję ze wszystkimi praktycznie składnikami organizmu: tłuszczami, białkami, DNA czy nawet z błoną komórkową. Osoby z dużą ilością wolnych rodników nadazotanowych są szczególnie narażone na takie dolegliwości, jak: znaczny spadek odporności, cukrzyca, zapalenie stawów, udary, miażdżyca i przewlekłe stany zapalne. Choroby te mogą stać się początkiem rozwoju nowotworów. OPC doskonale radzą sobie nie tylko z neutralizowaniem nadazotanu. Kontrolują też ilość wytwarzanego w organizmie tlenku azotu, tak aby nie powstawał nadmiar i aby nie był użyty następnie do produkcji ONOO. Dzięki silnym właściwościom przeciwutleniającym proantocyjanidyny zawarte w ekstrakcie z kory sosny przynoszą następujące korzyści dla zdrowia:
1. Mają bardzo silne działanie przeciwzapalne - oznacza to, że hamują rozwój zapalnych molekuł, zapobiegając w ten sposób stanom zapalnym skóry oraz organów i tkanek wewnętrznych. Wspomagają leczenie infekcji wirusowych i bakteryjnych, blokują bowiem replikację wirusów oraz proces namnażania się bakterii, dzięki czemu np. łagodzą objawy przeziębienia (kaszel, ból gardła, bóle mięśni, zmęczenie), co przyspiesza powrót do zdrowia. Udowodniono szczególne działanie antybakteryjne OPC na pałeczki ropy błękitnej i antywirusowe na wirusa wywołującego zapalenie mięśnia sercowego.
2. Blokując wydzielanie histaminy, hormonu uwalnianego pod wpływem alergenu, wykazują działanie antyalergiczne. Histamina aktywowana alergenem wywołuje reakcję alergiczną (obrzęk, świąd i pieczenie skóry, skurcze mięśni gładkich w płucach, rozszerzenie naczyń krwionośnych w nosie, wzmożoną produkcję soków trawiennych i biegunkę w alergiach pokarmowych oraz zaczerwienienie, łzawienie i swędzeniu oczu). Badania wykazały, że OPC wyraźnie łagodzą np. objawy astmy.
3. Wspomagają leczenie cukrzycy typu 2 – obniżają poziom glukozy i złego cholesterolu (LDL) we krwi oraz poprawiają wrażliwość na insulinę.
4. Zwiększają odporność, chroniąc białe krwinki przed szkodliwym działaniem kwasu podchlorawego, dzięki czemu sprawniej hamują rozwój choroby i szybciej reagują na zakażenie wirusami, bakteriami i grzybami. Kwas podchlorawy powstaje w wyniku łączenia się nadtlenku wodoru z chlorkiem obecnym w białych krwinkach. OPC uniemożliwiają ten proces.
5. Chronią układ sercowo-naczyniowy:
a) usprawniają krążenie krwi, wykazują właściwości przeciwzakrzepowe, mogą być więc pomocne w leczeniu choroby wieńcowej, zwiększają bowiem rozszerzenie tętnic,
b) redukują nadciśnienie tętnicze, co zapobiega przenikaniu szkodliwych substancji do ścian naczyń krwionośnych i chroni je przed uszkodzeniami,
c) wspomagają prawidłową gospodarkę lipidową, pobudzając enzymy rozbijające molekuły tłuszczu. Obniżają w ten sposób m.in. poziom złego cholesterolu (LDL) oraz zmniejszają jego wchłanianie w ścianach naczyń krwionośnych. Jednocześnie zwiększają poziom dobrego cholesterolu (HDL). Odpowiedni metabolizm kwasów tłuszczowych zapobiega powstawaniu uszkodzeń w wyściółkach naczyń włosowatych.
6. Zwiększają płodność mężczyzn, wpływając na ilość produkowanych plemników.
7. Zwiększają wytrzymałość fizyczną: redukują skurcze i bóle mięśni oraz stres oksydacyjny wywołany ponadprzeciętnym wysiłkiem fizycznym u sportowców i osób pracujących w zawodach wymagających dużej wytrzymałości fizycznej. W sposób widoczny redukują zmęczenie i niepokój.
8. Mają silne działanie przeciwbólowe, pozwalają osiągnąć efekt porównywalny z działaniem aspiryny, przy czym nie powodują wywoływanych przez nią skutków ubocznych (u osób uczulonych na aspirynę i jej pochodne może dojść do krwotoków, podrażnia też układ pokarmowy). Bardzo korzystny wpływ mają OPC w leczeniu migreny.
9. Są pomocne w leczeniu żylaków.
10. Zmniejszają ból wywołany hemoroidami i zapobiegają ich krwawieniu. Są pomocne w zaparciach.
11. Korzystnie wpływają na skórę: likwidują przebarwienia i zapobiegają powstawaniu nowych, chronią naskórek przed szkodliwym promieniowaniem UV. Przyspieszają leczenie ran i blizn powstałych w wyniku uszkodzenia skóry.
12. Podnoszą odporność organizmu: zwiększają liczbę aktywnych limfocytów i w ten sposób wspomagają pracę układu immunologicznego.
13. Mają silne działanie przeciwnowotworowe dzięki aktywności przeciwzapalnej. Stany zapalne w organizmie są bowiem czynnikami powodującymi rozwój nowotworu. OPC hamują też rozrost komórek rakowych, zapobiegając w ten sposób przerzutom.
Dawkowanie
W zależności od stopnia natężenia danej dolegliwości, ekstrakt z kory sosny przyjmuje się w ilości 50 g w diecie mającej jedynie zapobiegać wystąpieniu chorób, którym przeciwdziałają OPC, do 300 mg osób cierpiących na konkretną dolegliwość. Jest to dawka dzienna.
Skutki uboczne
Warto pamiętać, że ekstrakt z kory sosnowej ma bardzo silne działanie przeciwutleniające, które może się nasilić przy regularnym przyjmowaniu tego suplementu w dużych dawkach. Zbyt silny efekt antyoksydacyjny jest o tyle niekorzystny, że niewielka ilość wolnych rodników w organizmie jest pożądana, ze względu na konieczność wykształcenia umiejętności komórek do samodzielnego ich neutralizowania.
Przeciwwskazania i interakcje z innymi lekami i ziołami
Przeciwwskazaniami do stosowania ekstraktu sosnowego jest długa krzepliwość krwi, gdyż OPC jeszcze ją wydłużają. Osoby zmagające się z nadciśnieniem tętniczym powinny pamiętać, że równoczesne przyjmowanie preparatów zawierających OPC i tych z witaminą C podnosi ciśnienie krwi.
Szczególna zdolność OPC
Ekstrakty zawierające OPC produkowane są z wielu gatunków sosny, wszystkie wykazują podobne właściwości i działanie prozdrowotne. Na szczególną uwagę zasługuje wyjątkowa zdolność OPC do zwalczania wolnych rodników nadazotanowych, której nie stwierdzono u innych antyoksydantów. To daje OPC przewagę w leczeniu wielu współczesnych chorób cywilizacyjnych.
Bibliografia
J. Balch Superantyoksydanty, czyli leki XXI wieku w naszym jedzeniu, Warszawa 2002
J. Feldman, Terapeutyczne właściwości ekstraktu z kory sosny, Warszawa 2017
H. Różański, Medycyna dawna i współczesna. Proantocyjanidyny i ich działanie, Warszawa 2010
Piknogenol i OPC, czyli flawonoidy z kory sosny morskiej, Zespoldowna.info 2010