Właściwości lecznicze jaskółczego ziela

Mleczno-pomarańczowy sok wypływający z rośliny jest tradycyjnym środkiem na kurzajki, a wynika to z właściwości przeciwwirusowych rośliny.

Właściwości lecznicze

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) jest byliną zaliczaną do rodziny makowatych (Papaveraceae). Występuje pospolicie w strefie klimatu umiarkowanego, na terenie Europy i Azji. Preparaty z rośliny stosowane są do zwalczania kurzajek. Glistnik jaskółcze ziele jest też składnikiem kwasu Bołotowa – napoju wspomagającego regenerację narządów.

Leczniczy sok

Glistnik jaskółcze ziele jest niewielką (do 1 m) rośliną o rozgałęzionej łodydze, pierzastych liściach i żółtych kwiatach. W celach leczniczych stosuje się ziele, liście, owoce lub korzeń glistnika. Ziele zbiera się w okresie kwitnienia (maj-czerwiec), owoce przez cały rok, a korzenie jesienią. Przygotowuje się z nich nalewki i napary. Do stosowania zewnętrznego używany jest żółtopomarańczowy sok mleczny, wypływający z łodygi i liści po ich przełamaniu.

Za biologiczną aktywność glistnika odpowiadają głównie znajdujące się w nim alkaloidy, wśród których dominują: chelidonina, chelerytryna, sangwinaryna, berberyna, koptyzyna i stylopina. Roślina zawiera również: flawonoidy, fenolokwasy, karotenoidy, glikoproteiny, kwasy organiczne.

Na kurzajki

Sok glistnika jest tradycyjnym środkiem na kurzajki, brodawki i kłykciny – spowodowane wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Jego skuteczność wynika z właściwości przeciwwirusowych. Glistnik hamuje podziały komórek w obrębie zmian skórnych i ogranicza replikację wirusa. Za działanie przeciwwirusowe oprócz alkaloidów odpowiadają: inhibitory proteinazy cysteiny z grupy fitocystatyn (chelidocystatyny), glikoproteiny, enzym DNA-za, lektyna, peroksydazy.

Ziele glistnika wykazuje aktywność przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą wobec bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, grzybów z rodzaju Candida i dermatofitów. Jego zewnętrzne stosowanie może pomóc w leczeniu infekcji skóry i trudno gojących się ran. W terapii można używać zarówno samodzielnie wyciśniętego soku, jak i gotowych preparatów z glistnikiem w postaci maści, olejków, kremów.

Na problemy trawienne i ukojenie nerwów

Glistnik jaskółcze ziele zwiększa przepływ żółci, działa rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i moczowego, hamuje wydzielanie soku żołądkowego. Ziele łagodzi dolegliwości ze strony układu pokarmowego (niestrawność, skurcze przewodu pokarmowego, zaparcia) oraz wspomaga terapię kamicy żółciowej i moczowej.

Znajdująca się w zielu berberyna obniża ciśnienie krwi, działa przeciwarytmicznie i poprawia profil lipidowy.

Chelerytryna i sangwinaryna mają właściwości przeciwzapalne – hamują katalizowaną przez cyklooksygenazę przemianę kwasu arachidonowego do tromboksanu A2.

Alkaloidy znajdujące się w glistniku wpływają na ośrodkowy układ nerwowy – ograniczają enzymatyczną hydrolizę acetylocholiny, hamują aktywność monoaminooksydaz A i B, acetylocholin esterazy, hydroksylaz tyrozyny i tryptofanu. Dzięki temu glistnik działa przeciwlękowo, przeciwdepresyjnie i neuroprotekcyjnie. Jest przydatny w terapii nerwic wegetatywnych.

Kwas Bołotowa

Glistnik jaskółcze ziele jest składnikiem napoju fermentowanego opracowanego przez Borysa Bołotowa. Przyrządza się go z 2,5-3 litrów przegotowanej wody, szklanki cukru, łyżki kwaśnej śmietany i szklanki świeżego lub suszonego ziela glistnika. Przygotowaną miksturę poddaje się fermentacji przez 3 tygodnie.

Stosowanie kwasu Bołotowa służy oczyszczeniu organizmu, pobudzeniu regeneracji komórek, zwiększeniu odporności, poprawieniu wyglądu skóry, odbudowie mikroflory jelitowej.

Środki ostrożności

Ze względu na potencjalne działanie hepatotoksyczne glistnika zalecana jest ostrożność w jego stosowaniu. Nie powinny przyjmować go osoby cierpiące na jaskrę, chorobę wrzodową, niedrożność przewodów żółciowych, choroby wątroby oraz kobiety ciężarne i dzieci poniżej 12. roku życia. Długie stosowanie może spowodować zatrucie, objawiające się m.in. nudnościami, bólami głowy, biegunkami, tachykardią.

Bibliografia

Migas P., Heyka M., Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) we współczesnej terapii – wskazania i bezpieczeństwo stosowania, Postępy Fitoterapii 2011, nr 3, s. 208-211.

Kędzia B., Hołderna-Kędzia E., Goździcka-Józefiak A. i in., Przeciwdrobnoustrojowe działanie Chelidonium majus L., Postępy Fitoterapii 2013, nr 4, s. 236-243.

Kędzia B., Łożykowska K., Gryszczyńska A., Skład chemiczny i zawartość substancji biologicznie

aktywnych w Chelidonium majus L., Postępy Fitoterapii 2013, nr 3, s. 174-181.

Różański H., Chelidonii Herba jako surowiec farmakopealny i lek, Rozanski.li, 12.11.2009, online: https://rozanski.li/1183/chelidonii-herba-jako-surowiec-farmakopealny-i-lek/ [dostęp: 07.07.2020].

Kwas Bołotowa z glistnikiem odnawia komórki, regeneruje narządy, Sekrety-zdrowia.org, 17.04.2020, online: https://sekrety-zdrowia.org/kwas-bolotowa-przepis-dzialanie/ [dostęp: 07.07.2020].

Rumińska A., Rośliny lecznicze, Warszawa 1981, s. 131-140.