Echinacea - Kwiat podnoszący odporność

Roślina dobrze znana ze względu na silne działanie immunostymulujące ma również zastosowanie w dermatologii i kosmetyce ponieważ działa regenerująco na skórę.

Jeżówka purpurowa

Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) jest byliną, porasta prerie, pustkowia i lasy południowo-wschodniej części Ameryki Północnej. Ze względu na okazałe kwiaty i właściwości prozdrowotne została sprowadzona również do Europy. Surowcem zielarskim są kwiaty, mają one wypukłe dno kwiatostanowe (w formie kolczastej główki), od którego odchodzą duże, purpurowo-różowe płatki. Kwitnie od lipca do października. Echinacea dostępna jest w formie suszonych kwiatów (lub całego ziela), soków, a ekstraktu używa się do produkcji syropów, tabletek i płynów.

Działanie prozdrowotne

Lecznicze działanie ziela i kwiatów jeżówki znały plemiona Indian zamieszkujące Amerykę Północną. Najbardziej znane działanie rośliny to wzmacnianie układu immunologicznego, przypisuje się je kwiatom. Wyciągami można zwalczać wirusy, np. wywołujące przeziębienie (rynowirusów), grypę oraz wirusa opryszczki. Echinacea pobudza komórki układu odpornościowego: limfocyty, granulocyty i makrofagi do wychwytywania i pochłaniania wirusów oraz bakterii i grzybów. Mobilizuje białe ciałka krwi do wytwarzania interferonów (substancji przeciwwirusowych). To właściwości immunostymulujące sprawiły, że wyciągi z jeżówki stosuje się do leczenia infekcjach dróg oddechowych. Ale roślina działa dużo bardziej wszechstronne, np. silnie przeciwzapalnie, jest więc pomocna w leczeniu:

• uporczywego kaszlu i kataru oraz bólów towarzyszących przeziębieniu, dzięki czemu znacznie skraca czas choroby;
• chorób skórnych: egzemy, AZS (atopowego zapalenia skóry), trądziku, opryszki; wspomaga gojenie ran, oparzeń, owrzodzeń i ukąszeń owadów;
• różnego rodzaju bólów, m.in. głowy, zęba i gardła;
• schorzeń i dolegliwości w układzie pokarmowym;
• chorób wenerycznych, głównie rzeżączki;
• odry;
• powiększonych migdałków;
• stanów zapalnych naczyń krwionośnych, dzięki ich uszczelnianiu, co zapobiega wielu chorobom układu sercowo-naczyniowego, m.in. miażdżycy.

Echinacea znalazła również zastosowanie w pielęgnacji skóry; jest składnikiem różnych kosmetyków i preparatów dermatologicznych. Zwiększa zdolność skóry do regeneracji i sprawia, że jest ona bardziej odporna na działanie niekorzystnych czynników zewnętrznych (promieniowania UV, wiatru, mrozu) oraz mniej podatna na utratę elastyczności. Ponadto pochodne kwasu kawowego wykazują działanie antyoksydacyjne – wiążą tlen rodnikowy, zapobiegając tym samym niszczeniu włókien kolagenu. Opóźnia to procesy starzenia się skóry. O takich właściwościach jeżówki decyduje przede wszystkim jej zdolność do dezaktywacji hialuronidazy – enzymu powodującego degradację kwasu hialuronowego. Kwas hialuronowy jest rozkładany przez hialuronidazę wytwarzaną przez bakterie, w celu zwiększenia przepuszczalności błon komórkowych, co ułatwia im przenikanie w głąb skóry. Kwas hialuronowy niszczony przez bakterie jest ważnym składnikiem strukturalnym tkanki łącznej, zapewniającym jej spoistość, a więc m.in. elastyczność skóry. Preparaty na bazie jeżówki znajdują zastosowanie w pielęgnacji wszystkich typów skóry, szczególnie suchej i wrażliwej. Mają one właściwości nawilżające, regenerujące, wygładzające, przeciwzmarszczkowe, ochronne i opóźniające procesy starzenia skóry. Najlepsze efekty daje jednoczesne stosowanie jeżówki i zwiększonych dawek witaminy C.

Związki aktywne i odżywcze

O tak wszechstronnym i skutecznym działaniu leczniczym jeżówki decydują zawarte w niej substancje:

• polisacharydy: ksyloglukan, inulina,
• polifenolokwasy: kwas chlorogenowy, kwas izochlorogenowy, pochodne kwasu kawowego (m.in. cynaryna i kwas cychorynowy),
• flawonoidy: luteolina, apigenina (pochodne kwercetyny i kemferolu),
• glikozydy fenolowe,
• glikoproteiny,
• poliacetyleny,
• alkaloidy pirolizydynowe,
• alkiloamidy,
• seskwiterpeny,
• olejki eteryczne.

Przeciwwskazania

Jeżówki nie powinny zażywać dzieci poniżej 12. roku życia ze względu na działanie alergizujące – może wywołać wysypkę, świąd i trudności w oddychaniu. Ostrożność w stosowaniu preparatów z Echinacea purpurea powinni zachować chorujący na: gruźlicę, AIDS, stwardnienie rozsiane, choroby szpiku kostnego, wątrobę czy choroby autoimmunologiczne. Niewskazane jest jej stosowanie przez kobiety ciężarne i karmiące.

Bibliografia

Segiet-Kujawa E., Mścisz A., Jeżówka (Echinacea) – nowoczesny immunokosmetyk, Wiadomości Zielarskie 2000, nr 3, online: https://przychodnia.pl/pisma_zdrowie/wz/jezowka.htm [dostęp 3.04.2019]

Skopińska-Różewska E. i in., Działanie biologiczne wodnego ekstraktu ziela jeżówki purpurowej, Panacea 2004, nr 2(7), s. 23–26, online: https://panacea.pl/articles.php?id=133 [dostęp 3.04.2019]

Majewska M., Jeżówka (Echinacea) na przeziębienie i nie tylko. Właściwości lecznicze jeżówki, Poradnik zdrowie, 6.10.2017.online: https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/apteczka/jezowka-echinacea-na-przeziebienie-i-nie-tylko-wlasciwosci-lecznicze-aa-EdPm-9BkW-uwbn.html [dostęp 3.04.2019]