Łupież – problem nie tylko estetyczny
Choroba, która dotyka przede wszystkim skóry głowy, w leczeniu można stosować gotowe preparaty lub przygotowywać wyciągi roślinne.
Choroba skóry głowy
Łupież to przewlekłe, mające tendencję do nawracania schorzenie owłosionej skóry głowy lub skóry gładkiej. Według Turnera, Hoptroffa i Hardinga (2012) w pewnym okresie życia pojawia się u co drugiego człowieka na świecie. Łupież stanowi zarówno problem zdrowotny, jak i estetyczny. Warto pamiętać, że w walce z nim mogą pomóc substancje naturalne.
Różne oblicza łupieżu
Łupież charakteryzuje się drobnopłatkowym złuszczaniem się zrogowaciałej warstwy naskórka. Znane są różne jego rodzaje. Łupież owłosionej skóry głowy może być zwykły lub tłusty. Przy łupieżu zwykłym obserwuje się występowanie białych, przypominających puder, łusek. Objawem łupieżu tłustego są uwarstwione, żółte strupy, którym towarzyszą objawy stanu zapalnego (zaczerwienienie, świąd) i wzmożone wydzielanie łoju. Na skórze tułowia czy kończyn występują również inne typy łupieżu, m.in. pstry, biały, różowy Giberta.
Przyczyny
Etiologia łupieżu jest złożona. Przyczyną schorzenia jest zaburzenie procesu odnowy komórek naskórka. U chorych następuje przyspieszenie złuszczania się warstwy rogowej skóry. Prawdopodobnie wpływają na to zarówno czynniki wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Należą do nich: zaburzenia hormonalne, alergia, stres, nieodpowiednia dieta, predyspozycje genetyczne, niewłaściwa higiena, długotrwałe przebywanie w pomieszczeniach o niskiej wilgotności, noszenie nakryć głowy. Szkodliwe bywa ponadto nadużywanie kosmetyków do koloryzacji, stylizacji i pielęgnacji włosów. Ich składniki mogą podrażniać i przesuszać skórę, powodować reakcje alergiczne, stany zapalne, zaburzać pracę gruczołów łojowych i potowych. Negatywne działanie wykazują m.in.: parabeny, parafiny, laurylosiarczan sodu (SLS), kokamidopropylobetaina (CAPB), glikole polietylenowe (PEG), glikole polipropylenowe (PPG). Łupież jest chorobą sezonową – nasilenie objawów można zaobserwować w zimie.
Do powstawania łupieżu przyczyniają się grzyby z rodzaju Malassezia (M. furfur, M. globosa, M. obtusa, M. sympodialis, M. slooffiae, M. restricta oraz M. pachydermatis). Należą one do fizjologicznej mikroflory skóry człowieka. Przy wzmożonym łojotoku dochodzi jednak do ich gwałtownego namnażania, co prowadzi do wystąpienia łupieżu.
Terapia
W leczeniu tej dolegliwości stosuje się głównie preparaty o działaniu miejscowym w postaci szamponów. Można podzielić je na przeciwgrzybicze, keratolityczne i cytostatyczne. Szampony przeciwgrzybicze zawierają najczęściej ketokonazol, siarczek selenu, pirytionian cynku, cyklopiroksolaminę. Substancje te nie tylko hamują namnażanie się grzybów, ale również łagodzą stany zapalne i ograniczają rozwój bakterii. Preparaty keratolityczne działają złuszczająco i pomagają usuwać zrogowaciały naskórek. Zawierają m.in.: kwas salicylowy, mocznik, dziegieć, siarkę. Środki cytostatyczne regulują proces odnowy naskórka. W ich składzie znajduje się zwykle siarczek selenu lub dziegieć mineralny.
Istotną rolę w leczeniu łupieżu odgrywa odpowiednia dieta. Zaleca się wzbogacenie jadłospisu o produkty zawierające składniki dobroczynnie wpływające na stan skóry i włosów – witaminy A, E, z grupy B, krzem, cynk, wielonienasycone kwasy tłuszczowe.
Przeciwłupieżowe surowce roślinne
Terapię łupieżu mogą wspomóc rośliny działające przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo i przeciwłojotokowo. Warto stosować m.in.: korzeń łopianu, kłącze tataraku, ziele skrzypu, korzeń i liście pokrzywy, korzeń mydlnicy, liście brzozy, koszyczki rumianu szlachetnego, ziele krwawnika, kwiaty nagietka, kwiaty lawendy, koszyczki rumianku. Wyciągi ziołowe można wykorzystywać do nacierania skóry głowy. Z mieszanek ziołowych warto też przygotować odwar do mycia głowy.
Skuteczne w walce z łupieżem są także olejki eteryczne o działaniu przeciwgrzybiczym, szczególnie polecane są: geraniowy, sandałowy, lawendowy, rozmarynowy, cytrynowy oraz z drzewa herbacianego.
Bibliografia
Maleszka R., Praktyczne zastosowanie leków ziołowych w dermatologii, Postępy Fitoterapii 2002, nr 3–4, s. 53–63.
Szmurło A., Łupież i łojotokowe zapalenie skóry – ta sama czy różne choroby?, Medph.pl 22.01.2018, online: https://medph.pl/2018/01/22/lupiez-i-lojotokowe-zapalenie-skory-ta-sama-czy-rozne-choroby/ [dostęp: 7.06.2019].
Wysocka M., Łupież jako objaw – jego etiopatogeneza, leczenie i zapobieganie, Nowa Medycyna 2002, nr 3.
Wyszkowska-Kolatko M., Koczurkiewicz P., Wójcik K. i in., Rośliny lecznicze w terapii chorób skóry, Postępy Fitoterapii 2015, nr 3, s. 184–192.
Żebrowska M., Krzynówek W., Łupież i łojotokowe zapalenie skóry – etiologia i metody leczenia, Aptekarz Polski 2.05.2017, online: http://www.aptekarzpolski.pl/2017/05/lupiez-i-lojotokowe-zapalenie-skory-etiologia-i-metody-leczenia/ [dostęp: 7.06.2019].
Turner G.A., Hoptroff M., Harding C.R., Stratum corneum dysfunction in dandruff, International Journal of Cosmetic Science 2012, nr 34, s. 298–306.
Szklarczyk M., Goździalska A., Jaśkiewicz J., Choroby oraz pielęgnacja skóry głowy i włosów, Kraków 2012, s. 65–73.
Różański H., Toksyczne składniki kosmetyków, Luskiewnik.strefa.pl, online: http://luskiewnik.strefa.pl/acne/toksyny.htm [dostęp: 07.06.2019].