Oksytocyna – hormon miłości

Pełni ważne funkcje w procesach rozrodczych, jest związany z emocjami i zachowaniami społecznymi oraz budowaniem relacji.

Funkcje

Oksytocyna jest oligopeptydem pełniącym funkcję hormonu i neuroprzekaźnika. Odgrywa istotną rolę w zachowaniach i procesach fizjologicznych związanych z rozrodem, przez co zyskała nazwę „hormonu miłości”. Jej działanie ściśle wiąże się z odczuwaniem emocji i budowaniem relacji społecznych.

Wydzielanie

Oksytocyna jest syntezowana w podwzgórzu. Za jej magazynowanie i wydzielanie odpowiada tylny płat przysadki mózgowej. Uwalnianie jej ma charakter pulsacyjny, to znaczy, że następuje w odpowiedzi na bodźce fizjologiczne, socjalne i psychologiczne. Wydzielana jest na skutek pobudzenia receptorów znajdujących się w brodawkach sutkowych, pochwie i szyjce macicy. Jej wytwarzanie stymulują estrogeny, a hamuje progesteron. Wzmożone wydzielanie tego hormonu następuje podczas stosunku seksualnego i ciąży, a najwyższe stężenie notuje się w czasie porodu. Poziom oksytocyny wzrasta również podczas kontaktów społecznych.

Podczas porodu i laktacji

Podstawową jej funkcją jest regulowanie procesów związanych z prokreacją – wywołuje skurcze mięśni macicy. Podczas stosunku ułatwia transport nasienia do jajowodów. Ma istotny wpływ na przebieg i szybkość akcji porodowej. Po porodzie powoduje obkurczanie się macicy i tamuje krwawienie. Oddziałuje ponadto na laktację – wywołuje skurcze przewodów mlecznych i wydzielanie mleka.

Chemiczne oblicze miłości

Oksytocyna jest modulatorem zachowań motywacyjnych. Wpływa na odbiór innych osób i zwiększa poziom zaufania. Bierze udział w łączeniu się w pary, tworzeniu i podtrzymywaniu więzi między partnerami oraz rodzicami i dziećmi. Po porodzie odpowiada za budowanie przywiązania między dzieckiem a matką i wyzwala zachowania opiekuńcze.

Działanie uspokajające

Ten hormon reguluje procesy poznawcze i emocjonalne. Obniża poziom kortyzolu, redukuje lęk, stres i agresję. Wykazuje właściwości przeciwbólowe i antypsychotyczne. Działanie oksytocyny związane jest z interakcjami zachodzącymi między nią a receptorami glutaminianergicznymi, dopaminergicznymi oraz GABA-ergicznymi.

Zaburzenia wydzielania oksytocyny wiązane są z chorobami takimi, jak: schizofrenia, autyzm, depresja.

Terapeutyczna siła oksytocyny

Podawanie oksytocyny chorym na schizofrenię poprawia pamięć i zachowania społeczne. Dzięki przeciwlękowemu działaniu neuropeptyd może wpływać pozytywnie na samopoczucie pacjentów zmagających się z depresją. Oksytocyna znajduje też zastosowanie w terapii uzależnień – zmniejsza deficyty społeczne i redukuje objawy po odstawieniu.

Syntetyczny hormon jest szeroko używany w ginekologii i położnictwie jako środek przyspieszający poród i wspomagający leczenie krwawień po porodzie lub poronieniu.

Bibliografia

Kania B.F., Kliniczne aspekty stosowania oksytocyny u ludzi i u zwierząt, Magazyn Weterynaryjny 2015, t. 24, nr 212, s. 654–656.

Wójciak P., Remlinger-Molenda A., Rybakowski J., Rola oksytocyny i wazopresyny w czynności ośrodkowego układu nerwowego i w zaburzeniach psychicznych, Psychiatria Polska 2012, t. 46, nr 6, s. 1043–1052.

Kania B.F., Wrońska D., Błachuta M., Rola oksytocyny w stanach stresowych u zwierząt i ludzi, Medycyna Weterynaryjna 2015, nr 71 (3), s. 136–141.

Fiederowicz E., Oksytocyna – jakie jest jej znaczenie?, Aptekagemini.pl, 17.09.2018, online:

https://www.aptekagemini.pl/poradnik/ciaza-i-porod/oksytocyna-jakie-jest-jej-znaczenie/ [dostęp: 26.07.2019].

Lessing-Pernak J., Znaczenie przebiegu porodu i wczesnego kontaktu matki z dzieckiem dla rozwoju przywiązania, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia 2010, t. 3, nr 4, s. 282–289.

Wojciszkie B., Psychologia miłości. Intymność. Namiętność. Zobowiązanie, Gdańsk 2009, s. 19