Świnka - objawy i profilaktyka

Jest to choroba wirusowa, powikłania mogą prowadzić nawet do bezpłodności oraz zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Choroba wirusowa narządów gruczołowych

To choroba wywoływana przez wirusa świnki, inaczej nazywana nagminnym zapaleniem przyusznic. W przebiegu świnki zajęte są narządy gruczołowe takie jak ślinianki ( najczęściej przyuszne), ale również trzustka oraz rzadko wydzielnicza część układu nerwowego. Jej rezerwuarem są tylko ludzie – co oznacza, że świnką zarazić się można tylko od innego człowieka. Okres wylęgania wirusa trwa od 14 do 24 dni. Zakaźność występuje do tygodnia przed wystąpieniem obrzęku ślinianek i do dwóch tygodni po pojawieniu się obrzęku.

Objawy

Świnka ma bardzo zróżnicowany obraz kliniczny, u 20-30% osób występuje bezobjawowo a u reszty pacjentów może przebiegać z tylko jednym objawem lub kombinacją różnych zespołów objawów. U części pacjentów występuje okres prodromalny czyli okres objawów zwiastunowych – są to objawy grypopodobne ( zmęczenie, podwyższona temperatura, ból mięśni itp.). Najczęściej świnka objawia się w postaci obustronnego zapalenia ślinianek – występuje wtedy ból i obrzęk ślinianek, zmniejszone wydzielanie śliny, zaczerwienienie skóry w okolicy ślinianki, może wystąpić gorączka. Innymi objawami świnki mogą być zapalenie jądra i najądrza u chłopców lub jajników u dziewcząt, zapalenie trzustki lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Zazwyczaj zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych ma łagodny przebieg jednak u około 2/100 000 przepadków zachorowań na świnkę występuje ciężkie zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, które może skończyć się zgonem.

Rozpoznanie i leczenie

Lekarz ustala rozpoznanie na podstawie objawów klinicznych oraz badań serologicznych, w których można stwierdzić swoiste przeciwciała przeciwko wirusowi świnki w klasie IgM( jest to klasa przeciwciał odpowiedzialna za pierwotną odpowiedź immunologiczną). Niestety nie ma swoistego leku przeciwko śwince, jedyne możliwe leczenie to objawowe i obejmuje ono podawanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, częste pojenie i płukanie ust oraz unikanie kwaśnych potraw. Jedyną skuteczną metodą leczenia świnki jest jej zapobieganie – istnieje szczepionka przeciwko śwince, która jest obowiązkowa dla wszystkich dzieci.

Powikłania

Świnka daje powikłania częściej u dorosłych niż u dzieci i to u nich przebieg choroby jest zazwyczaj cięższy. U mężczyzn zapalenie jądra i najądrza wywołane przez świnkę może prowadzić do upośledzenia funkcji plemnikotwórczej i w wyniku tego do niepłodności. Cięższe postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych mogą skutkować głuchotą,  padaczką, porażeniami oraz wodogłowiem. Inne, rzadko występujące powikłania to porażenie nerwu twarzowego, zapalenie nerwu wzrokowego, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenia stawów. Zachorowanie na świnkę w I trymestrze ciąży znacząco zwiększa ryzyko samoistnego poronienia.

Uwaga! Ponieważ nie istnieje swoiste leczenie na świnkę a może ona wywołać poważne powikłania lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu o ciężkim przebiegu trzeba stosować się do zalecanej w programie szczepień ochronnych profilaktyce świnki w postaci szczepionki przeciwko niej.

Podsumowanie

Świnka jest chorobą wirusową atakującą narządy gruczołowe – najczęściej ślinianki przyuszne. Jej objawy są zróżnicowane, ale najczęściej są związane z zapaleniem ślinianek. Ponieważ jest to choroba wirusowa nie dysponujemy skutecznymi lekami przeciwko śwince, a leczenie jest objawowe. Świnka może wywołać poważne powikłania, najczęściej u mężczyzn może powodować niepłodność. Najbezpieczniejszą metodą ochrony przed świnką jest szczepienie.

Bibliografia

Szenborn L., Świnka (nagminne zapalenie przyusznic), Medycyna Praktyczna dla Pacjentów 10.11.2016, online: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/72253,swinka-nagminne-zapalenie-przyusznic  [dostęp 15.07.2020]

Szczeklik A., Gajewski P.,Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2017/2018, wyd. 9, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 1149-1151