Szkarłatka amerykańska – czy jest trująca?

Szkarłatka amerykańska (Phytolacca americana) to okazała bylina o imponujących kwiatach i owocach, która wzbudza mieszane uczucia. Z jednej strony zachwyca urodą i potencjałem użytkowym, z drugiej – budzi obawy ze względu na swoje właściwości trujące. Czy można ją bezpiecznie uprawiać i wykorzystywać? Odpowiadamy.

Czym jest szkarłatka amerykańska? Co to za roślina?

Szkarłatka amerykańska (Phytolacca americana) to gatunek rośliny należący do szkarłatkowatych. Jest to wysoka, dorastająca do 3 m bylina, pochodząca z Ameryki Północnej. Do Europy dotarła w XVII wieku, gdzie początkowo zyskała popularność jako roślina ozdobna i lecznicza.

Obecnie w wielu regionach, w tym w Polsce, szkarłatka bywa traktowana jako chwast ekspansywny i inwazyjny ze względu na silny system korzeniowy i zdolność do szybkiego rozrastania się. Przenikając do środowiska naturalnego, może zagrozić innym roślinom w ich prawidłowym wzroście.

Zastosowanie szkarłatki amerykańskiej

Szkarłatka amerykańska znajduje zastosowanie w różnych celach, w tym:

• cel ozdobny — Wysokie łodygi z bujnymi liśćmi, groniaste kwiatostany i ciemne owoce czynią szkarłatkę atrakcyjną ozdobą ogrodów.
• naturalne barwniki — Owoce szkarłatki amerykańskiej zawierają antocyjany, które są używane do produkcji naturalnych barwników, szczególnie fioletowych i czerwonych.
• medycyna alternatywna — Korzenie, liście i owoce szkarłatki były tradycyjnie stosowane w medycynie ludowej jako środek przeczyszczający i przeciwwirusowy. Jednak ze względu na toksyczność, stosowanie ich w tej formie jest ryzykowne i wymaga konsultacji ze specjalistą.
• kuchnia — Młode pędy po ugotowaniu stają się jadalne i mogą być wykorzystywane w różnych daniach.

Czy szkarłatka ma właściwości lecznicze?

Szkarłatka amerykańska może wykazywać pewne właściwości lecznicze, gdyż roślina ta jest bogata w witaminy i minerały, takie jak witamina C, magnez i żelazo. Co więcej, niektóre badania wykazały, że liście Phytolacca americana mogą znaleźć zastosowanie w terapii patologii wolnorodnikowych i chorób neurodegeneracyjnych¹.

Z uwagi na potencjalne właściwości prozdrowotne, ekstrakty ze szkarłatki amerykańskiej dodaje się do niektórych suplementów diety. Co więcej młode pędy po ugotowaniu są jadalne, dlatego chętnie wykorzystywane są w diecie, dostarczając organizmowi cennych składników odżywczych. Jednak ze względu na toksyczność niektórych jej składników, należy unikać spożywania surowych części rośliny i zachować ostrożność w jej użytkowaniu.

Jak wygląda szkarłatka amerykańska?

Młoda szkarłatka amerykańska wyróżnia się soczyście zielonymi łodygami i liśćmi, które mają podobne zabarwienie do liści buraka. Dorosła roślina zachwyca okazałymi, sztywnymi kwiatostanami złożonymi z drobnych, białych kwiatów.

Szkarłatka kwitnie kłosem od czerwca do sierpnia. Kwiatostany mają do 15 cm długości i rosną na sztywnych szypułkach. Owoce, pojawiające się późną jesienią, to ciemnogranatowe, lśniące jagody, które pozostają na roślinie przez długi czas, dodając jej uroku. Należy jednak pamiętać, że w stanie surowym są one trujące!

Czy szkarłatka amerykańska jest trująca?

Wszystkie części szkarłatki amerykańskiej w stanie surowym są trujące. Zawierają saponiny i lektyny, które mogą powodować nudności, wymioty, biegunkę, a w skrajnych przypadkach nawet drgawki i problemy z oddychaniem.

Szczególnie niebezpieczne są nasiona i korzeń rośliny. Należy więc zachować ostrożność i unikać spożywania jakichkolwiek jej części bez odpowiedniej obróbki. Wiele przypadków zatruć związanych jest z niewłaściwym spożywaniem szkarłatki, dlatego nie zaleca się stosowania jej surowych części w diecie. Odpowiednia obróbka termiczna lub chemiczna może zmniejszyć jej toksyczność.

Objawy zatrucia szkarłatką amerykańską

Spożycie surowych części szkarłatki amerykańskiej może prowadzić do zatrucia. Objawy obejmują zawroty głowy, nudności, wymioty, biegunkę, a w cięższych przypadkach mogą wystąpić drgawki i problemy z oddychaniem.

Czy szkarłatkę amerykańską można uprawiać?

Szkarłatkę amerykańską można uprawiać. Szkarłatka amerykańska jest często uprawiana jako roślina ozdobna ze względu na swoje bujne liście, okazałe kwiatostany i ciemne owoce, które dodają uroku ogrodom.

Szkarłatka amerykańska jest łatwa w uprawie i niewymagająca specjalnych warunków. Preferuje stanowiska słoneczne lub półcieniste oraz gleby próchnicze. Rozmnaża się z nasion lub przez podział kłączy. Należy jednak pamiętać o jej ekspansywnym charakterze i kontrolować jej rozrastanie się, aby nie wypierała innych roślin.

Szkarłatka amerykańska — rozmnażanie

Szkarłatkę amerykańską można rozmnażać na dwa sposoby:

• z nasion — Wysiewa się je wiosną do rozsadnika, a na miejsce docelowe przesadza się latem.
• przez podział kłączy — Wczesną wiosną lub jesienią wykopuje się kłącze rośliny matecznej i dzieli na mniejsze części, które następnie sadzi się w nowych miejscach.

Szkarłatka amerykańska (phytolacca americana) — podsumowanie

Szkarłatka amerykańska to piękna, ale potencjalnie trująca roślina. Uprawiając ją w ogrodzie, należy zachować ostrożność i unikać spożywania jej surowych części. Młode pędy i liście szkarłatki po ugotowaniu stają się jadalne i mogą być cennym źródłem witamin i minerałów. Pamiętajmy jednak, że roślina ta ma silne właściwości przeczyszczające, dlatego należy spożywać ją z umiarem.

Bibliografia:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3680849/
https://www.ile-kalorii.pl/witaminy/szkar%C5%82atka-ameryka%C5%84ska-(phytolacca-americana)-na-surowo-d3074
https://podlaskiogrod.pl/Gatunki-roslin/Szarlatowate,67/Szkarlatka-amerykanska,756