Macierzanka w apteczce i kuchni
Pomocna głównie przy leczeniu górnych dróg oddechowych, poprawia również pracę układu pokarmowego oraz pozwala się wyciszyć osobom żyjącym w stresie.
Macierzanka
Cudowne właściwości macierzanki znane są już od starożytności. Była ważną częścią wierzeń ludowych, stosowano ją w obrzędach – przypisywano jej niemal magiczną moc. Obecnie ziele macierzanki jest cennym surowcem leczniczym, szeroko stosowanym w fitoterapii.
Macierzanka piaskowa (Thymus serpyllum L.) to niewysoka (10–30 cm) krzewinka należąca do rodziny jasnotowatych. W Polsce jest rośliną dość pospolitą, występuje przede wszystkim na piaszczystych i silnie nasłonecznionych stanowiskach, zwłaszcza w lasach sosnowych i brzozowych. Jest rośliną miododajną, silnie przyciągającą owady. Okres kwitnienia trwa od czerwca do sierpnia. Uwagę zwraca jej intensywny, przyjemny zapach.
Skład chemiczny
Surowcem zielarskim macierzanki piaskowej są ulistnione młode pędy, pozyskuje się je na początku kwitnienia. Ziele można stosować w postaci: naparów, herbatek, płukanek czy okładów. Dla uzyskania najlepszych efektów dobrze łączyć je z: tymiankiem, rumiankiem, szałwią czy eukaliptusem. Lecznicze właściwości ma przede wszystkim olejek eteryczny, w którego skład wchodzą m.in.: tymol, karwakrol, cymon, cytral, terpineol. Roślina zawiera także flawonoidy (luteolinę, apigeninę), garbniki, gorycze, kwasy organiczne i sole mineralne (zwłaszcza litu i glinu).
Właściwości lecznicze i zastosowanie w fitoterapii
Macierzanka wykazuje działanie rozkurczowe, wykrztuśne i mukolityczne, przez co znajduje szerokie zastosowanie w terapii schorzeń układu oddechowego. Ziele można wykorzystać do leczenia stanów zapalnych jamy ustnej, gardła, krtani i oskrzeli. Inhalacje macierzankowe mogą przynieść też ulgę w tzw. kaszlu palacza i wspomóc oczyszczanie dróg oddechowych ze szkodliwych pyłów.
Roślina wpływa dobroczynnie na układ pokarmowy – poprawia trawienie, stymuluje wydzielanie żółci i produkcję soku żołądkowego oraz pobudza apetyt. Może więc ograniczyć problemy trawienne, wzdęcia i bóle brzucha, np. towarzyszące zespołowi jelita drażliwego.
Ziele macierzanki, ze względu na właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze oraz dezynfekcyjne, może wspomóc leczenie infekcji i stanów zapalnych jamy ustnej oraz skóry. Napary z tej rośliny są szczególnie polecane osobom zmagającym się z łojotokiem, grzybicą czy egzemą. Dzięki rozgrzewającemu działaniu preparaty na bazie macierzanki bywają pomocne także w terapii chorób reumatycznych.
Nie można pominąć pozytywnego oddziaływania macierzanki na układ nerwowy. Zapach, jaki roztacza, pozwala się wyciszyć i zrelaksować. Kąpiele z jej dodatkiem są rekomendowane osobom zestresowanym, wyczerpanym i przechodzącym rekonwalescencję po chorobie.
Zastosowanie w sztuce kulinarnej
Macierzankę warto używać również kuchni. Może być przyprawą do mięs, serów, duszonych warzyw, sosów, zup, makaronów, pizzy, sałatek czy surówek. Świetnie komponuje się zwłaszcza z winem, dziczyzną, królikiem czy krewetkami. Będzie ponadto wyśmienitym dodatkiem do masła, twarogu i farszu.
Przeciwwskazania
Mimo, że macierzanka uznawana jest za stosunkowo bezpieczną roślinę, z której bez przeszkód może korzystać większość osób, to jednak z jej stosowania muszą zrezygnować kobiety w ciąży i w czasie karmienia piersią oraz dzieci poniżej 12-go roku życia. Należy też zachować ostrożność w razie nadwrażliwości na składniki ziela.
Bibliografia
Skarżyński A., Zioła czynią cuda, Agencja Wydawnicza Comes 1994, s. 119–121.
Gortat M., Macierzanka piaskowa (Thymus serpyllum L.) i tymianek pospolity (Thymus vulgaris L.) – źródło surowca dla przemysłu zielarskiego i właściwości lecznicze, w: Nauka dla rozwoju rolnictwa, ekologii i medycyny w świetle współczesnych osiągnięć, red. Gortat M., Stowarzyszenie Studentów Nauk Przyrodniczych 2017, s. 45–54.
W tej samej kategorii